Het BeReSpel; ervaringsgericht ontwikkeling stimuleren

Aantal keer bekeken: 1817 views

Het BeReSpel (BewegingsRelatieSpel) is een ervaringsgerichte vorm van speltherapie voor mensen met een verstandelijke beperking. Het spel kan door vaktherapeuten worden gebruikt. De technieken uit het spel zijn heel goed toepasbaar voor begeleiders, leraren, pedagogisch medewerkers om de emotionele ontwikkeling, zelfbewustzijn en hechting bij cliënten te stimuleren. In deze blog lees je een interview met de ontwikkelaar van het spel Diana Kersten.

Wat was voor jou de aanleiding om het BeReSpel te bedenken?

Normaal gesproken is bij speltherapie symbolisch spel het middel om aan emotionele ontwikkelingsproblematiek van het kind te werken. Bij kinderen met een verstandelijke beperking is het spelen op symbolisch spelniveau meestal te hoog gegrepen. Ik ben op zoek gegaan naar andere middelen die meer ervaringsgericht zijn. Ik vond uiteindelijk in de Sherborne Bewegingspedagogiek (gericht op lichaamsbewustzijn, bewegingservaringen en relatie) een goed uitgangspunt om speltherapie te bieden. Voor deze specifieke doelgroep heb ik dit verder ontwikkeld tot het BeReSpel: BewegingsRelatieSpel.

Waarom vind je emotionele ontwikkeling belangrijk?

Een harmonische emotionele ontwikkeling, die past bij het niveau van een kind met een beperking, geeft een stevig fundament voor de verdere algemene ontwikkeling. Cognitieve, verbale, motorische en zelfredzaamheidsvaardigheden krijgen dan echte betekenis voor het kind waardoor het algemeen functioneren wordt verbeterd. Immers: als je je veilig voelt, als je (zelf)vertrouwen hebt, durf je ook relaties aan te gaan, de wereld te ontdekken en te leren. We zien in de gehandicaptenzorg  en in het speciaal onderwijs te vaak kinderen die te hoog worden aangesproken omdat ze de indruk wekken wel het één en ander te kunnen; aan hun werkelijke emotionele behoeften wordt dan snel voorbijgaan, wat leidt tot overschat worden en frustratie.

Wat maakt het spel zo uniek?

BeReSpel sluit aan bij emotioneel zeer prille en basale behoeftes, zoals basisveiligheid, basisvertrouwen, prikkeldosering, structuur, affectie, lichamelijk contact, koestering, lichaamsbewustzijn. Het spel komt heel dicht bij de kern van het kind, waardoor het puur kan reageren en zichzelf kan en mag zijn. Daarnaast wordt de begeleider, therapeut of ouder in het BeReSpel nadrukkelijk uitgenodigd om sensitief en responsief met het kind bezig te zijn. Het BeReSpel geeft zowel kind als begeleider, therapeut of ouder de mogelijkheid om van elkaar te genieten en plezier met elkaar te beleven.

Hoe kan het spel in het dagelijks leven opgenomen worden?

Elementen uit BeReSpel kunnen gemakkelijk opgenomen worden in de dagelijkse verzorgings- en contactmomenten: bijvoorbeeld bij een wiegspelletje in de snoezelhoek, een kietelspelletje bij het aantrekken van de sokken, een balanceerspelletje bij het op schoot een liedje zingen. Het kan nèt die extra betekenis in je relatie met het kind geven, naast de routinematige bezigheid.

Wat is het belang van het BeReSpel? Welk doel heb je met je spel voor ogen?

Door in het BeReSpel met elkaar te spelen in een intensief 1 op 1 contact leert het kind over zichzelf, over de ander, over de relatie met elkaar en over de ruimte waarin hij speelt. Een veilige relatie tussen cliënt en begeleider is de basis voor dit leerproces. Hiermee wordt het kind een steviger basis gegeven om zich verder te ontwikkelen, ook op andere gebieden.

Algemeen doel van BeReSpel :

• Het opbouwen van het zelfvertrouwen van de cliënt,
• om van daaruit betekenisvolle relaties met anderen te kunnen aangaan,
• waardoor hij zich kan hechten en zich emotioneel gezond kan ontwikkelen.

(Specifieke doelstellingen voor een handelingsplan kunnen uiteraard veel kleiner en concreter geformuleerd worden.)

Heb je een voorbeeld van een kind met een verstandelijke beperking dat is verder geholpen in zijn ontwikkeling?

Een kind met een heel pril zelfbewustzijn en nog heel weinig vaardigheden om een relatie op te bouwen met een Belangrijke Ander (begeleider, ouder). Typerend voor hem was het ongericht rondlopen door de ruimte draaiend om zijn eigen as, en daarbij de toenadering van de Ander ontwijkend. Na het langzaamaan opbouwen van spel in nabij contact (samen wiegen, samen over de mat rollen, hand in hand door de ruimte bewegen, onder het poortje van de armen van de Ander door kruipen) kreeg dit kind langzamerhand meer bewustzijn van zichzelf (gerichter bewegen, rustiger kunnen zitten zodat hij beter kon meedoen met activiteiten) en kreeg hij ook meer werkelijk besef van de persoon van de Belangrijke Ander (de ander herkennen en bij de naam noemen, zich bij stress laten kalmeren en bij verdriet laten troosten, plezier delen met de ander en niet meer alleen instrumenteel contact).

Wat is de belangrijkste tip die je professionals in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking kunt meegeven?

Probeer in het ontwikkelingsgericht werken met kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking niet alleen te kijken naar wat de persoon kan; het is belangrijker om te kijken wat iemand áánkan. (Dit kan zelfs van dag tot dag en van moment tot moment verschillen – aan de professional de mooie uitdaging om dit te erkennen en te herkennen!)

Je stimuleert daardoor het zelfvertrouwen van de cliënt en zijn of haar vertrouwen in jou als professional. En vanuit die veiligheid kan de cliënt verder groeien.

Meer leren over de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking?

FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod