Met casusleren ontwikkel je kennis binnen een team en bevorder je deskundigheid van individuele medewerkers

Aantal keer bekeken: 946 views

Net als veel andere organisaties hebben organisaties in de gehandicaptenzorg te maken met ontwikkelingen die zich in hoog tempo voltrekken. Professionals hebben steeds nieuwe kennis en vaardigheden nodig. Voor kennisontwikkeling in organisaties is zowel individueel leren als teamleren noodzakelijk. Casusleren is een recept voor individueel en teamleren. Margo te Roller, (methodiekdocente bij de Hogeschool Windesheim, supervisor en coach) onderzocht hoe casusleren in sociale wijkteams het beste kan worden toegepast. FORTIOR is van mening dat casusleren ook heel waardevol kan zijn voor teams die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Vandaar dat we in deze blog aandacht besteden aan de achtergrond en toepassing van het casusleren.

Leren is zelf kennis ontwikkelen

Tegenwoordig wordt leren meer gezien als een proces waarbij de lerende zijn eigen kennis construeert. Leren is in essentie het verbinden van nieuwe kennis aan wat je al weet of kunt. Leren vereist inzet, motivatie en de wens om te veranderen. Het leren van medewerkers moet zichtbaar worden in cultuur en vernieuwing kan niet van bovenaf worden opgelegd. Vernieuwing komt tot stand door andere inzichten, waarden en een veranderde handelswijze van medewerkers en teams.

Collectief leren betreft het veranderen van het organisatiegedrag en daarmee ook de expliciete en impliciete regels die voor dat gedrag gelden. Als het nodig is om dingen anders te gaan doen omdat het organisatiegedrag niet meer leidt tot de gewenste resultaten, is sprake van collectief leren.

Wisselwerking tussen impliciete en expliciete kennis

Voor kennisontwikkeling in organisaties is een voortdurende wisselwerking tussen impliciete kennis en expliciete kennis noodzakelijk. Mensen beschikken naast expliciete kennis namelijk ook over veel meer impliciete (onbewuste) kennis. Dit omvat zaken als ervaringen, attitudes, waarden en normen. Onbewuste kennis zit in het hoofd van mensen en is vaak lastig overdraagbaar.

Kennisontwikkeling kan op vier manieren ontstaan:

• Socialisatie (leren van elkaar) impliciete kennis wordt overgedragen van de ene persoon op de andere
• Expliciet maken van impliciete kennis
• Door kennis uit verschillende bronnen met elkaar te combineren
• Via internalisatie wordt expliciete kennis weer omgezet naar impliciete kennis

Kennisdeling en ontwikkeling is een lange weg. Het expliciet maken van onbewuste kennis is in de praktijk het meest ingewikkeld. Bovenstaande aanpak wordt daarom aanbevolen voor basiskennis die niet snel veroudert.

Lerende organisaties leren op drie niveaus

Lerende organisaties zijn niet alleen in staat om te leren maar ook om te leren leren. Als organisaties snappen hoe mensen leren en wat mensen leren dan kunnen leerprocessen steeds worden bijgestuurd. Ook is het belangrijk om op verschillende niveaus te leren. Wierdsma en Swieringa (2011) omschreven drie niveaus waarop organisaties kunnen leren.

• Bij enkelslag leren wordt geleerd op het vlak van praktische uitvoering en regels
• Dubbelslag leren stelt achterliggende inzichten aan de en vernieuwt
• Bij drieslag leren wort staat de missie en de identiteit van de organisatie te discussie

Casusleren

In casusleren komen het zelf ontwikkelen van kennis, het expliciet maken van impliciete kennis en leren op drie niveaus samen. Deze vorm van leren neemt een eigen plek in naast werkbesprekingen en andere vormen van scholing, zoals intervisie, coaching of studiedagen. Het is een recept of protocol dat naar eigen inzicht kan worden aangepast.

Tijdens het casusleren brengt een medewerker een vraag (casus) in. Vervolgens worden vragen gesteld door de andere teamleden. Hierna ontstaat een dialoog over de mogelijkheden. De dialoog wordt altijd afgerond met een voorgenomen actie. Zo wordt het geleerde omgezet in actie. Tijdens de volgende bijeenkomst wordt besproken hoe de actie is uitgevoerd en wat er is geleerd. Het recept voor casusleren is vastgelegd in een folder.

Het leren op 3 niveaus is als volgt verweven:

• Enkelslag leren: Er is een heldere werkstructuur en verdeling van tijd. Er is een agenda en ruimte voor eigen inbreng. Er wordt één inbreng besproken en er wordt afgerond met een evaluatie en concrete afspraken.
• Dubbelslag leren: er worden inzichten opgedaan over waarom het werkt. Achterliggende principes bespreken is helpend voor andere medewerkers om. hun werk te ontwikkelen. De geleerde inzichten zijn namelijk ondersteunend voor meer werksituaties.
• Drieslag leren: bij casusleren gaat het ook om het doorontwikkelen van werkwijzen en het zoeken naar de rol en positie van het team en dus medewerker. Waartoe- vragen als “Wat willen we met elkaar?“ komen aan de orde

Meer leren over de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking?

FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod

Bronnen

Roller, M. te (2017). Samen (blijven) leren. De casus als kapstok voor integraal (blijven) leren in het sociaal wijkteam. Zwolle: Viaa.

PowerPoint presentative Margo te Roller congres Lerend Transformeren TNO