FORTIOR versterkt jouw kennis en kunde
Meer informatie
Let op! Beperkt aantal plaatsen beschikbaar.
Aantal keer bekeken: 4252 views
Zorgprofessionals krijgen veelvuldig te maken met agressie, zowel van cliënten als verwanten. Het komt zo vaak voor dat agressie soms als normaal wordt beschouwd. Agressie is niet normaal maar het hoort er wel bij. In deze blog geven we een korte samenvatting van wat agressie is en hoe het kan ontstaan.
Peter Spelbos (therapeut, trainer en coach) heeft de volgende definitie van agressie geformuleerd: “Agressie is gedrag wat iemand inzet om – bewust of onbewust – iets kapot te maken, een ander schade te berokkenen, en/of duidelijk te maken wat hij wel of niet wil. Het gedrag overschrijdt de grenzen van wat algemeen acceptabel is in dit soort situaties en roept gevoelens van angst, pijn, verdriet en/of boosheid bij de ander op.”
Peter Spelbos maakt een onderscheid tussen “agressiviteit” en “agressie”. Beide woorden zijn afgeleid van het woord van het woord agreddi, wat toeschrijden, toenadering zoeken betekent. In deze toenadering zit niets vijandigs.
Agressiviteit is het vermogen van de mens om zich te verhouden met anderen, om zichzelf en anderen te verdedigen bij aanvallen, om zelf aan te vallen, om voedsel te verzamelen en in leven te blijven. De mens gebruikt agressiviteit om zijn positie in zijn relaties met anderen en het andere te zekeren. Dit alles staat in dienst van zijn grote levensdoel: de bevestiging van zichzelf in het leven, weg van de dood, en de voortplanting.
Het vijandige ontstaat pas wanneer daarbij angst, onzekerheid en weerstand een rol spelen. Agressie is volgens Spelbos de overtreffende en grensoverschrijdende trap van agressiviteit.
De woorden agressie en geweld zouden ook met elkaar verward kunnen worden. Er is echter wel een verschil. Onder geweld versta je het toebrengen van lichamelijk letsel, en/of vernietigen en kapot maken van iets. Het begrip agressie is breder.
Agressie kan (non)verbaal zijn. Denk hierbij aan schelden, vloeken of neerbuigende opmerkingen. Ook negeren en uitingen als “pff” of “tss” kunnen gezien worden als agressie.
Agressie kan dus ook fysiek zijn, voorbeelden zijn: slaan, schoppen, bijten, knijpen, gooien etc.
Er is een verschil tussen assertief, asociaal en agressief gedrag. Hier zit een opbouw in. Mensen die assertief zijn die blijven bij zichzelf en geven direct hun mening. Ze zeggen bijvoorbeeld “ik ben het er niet mee eens”. De volgende trap is “asociaal” worden. Mensen gaan dan hun mening geven zonder rekening te houden met de ander. Het woord ik veranderd in “jij”. Ze gaan bijvoorbeeld zeggen “het is jouw schuld” of “jij moet het nu regelen”. De volgende trap is “agressief” gedrag. Bij deze laatste categorie willen mensen hun gelijk halen door de ander pijn te doen of schade toe te brengen.
In het (verbale) gedrag van mensen kan een opbouw zitten, bijvoorbeeld als iemands assertieve mening niet wordt gehoord of erkend, dan kan iemand asociaal worden. Als ook dit niet wordt gehoord dan kan de persoon zich agressief gaan gedragen.
Aan asociaal en agressief gedrag kan dus (veel) frustratie ten grondslag liggen.
Bij alle vormen van agressie spelen (negatieve) emoties een rol. Emoties als angst, pijn of verdriet liggen vaak onder het agressieve gedrag. Deze emoties maken dat mensen zich onveilig voelen.
Heftige negatieve emoties en ook grote stress zorgen ervoor dat mensen minder goed kunnen nadenken over de gevolgen van hun handelen. De agressor reageert evolutionair gezien meer vanuit het oudste deel van de hersenen, namelijk de hersenstam. De hersenstam is gericht op overleven. Vanuit deze overlevingsstand vallen mensen terug op “ik hier nu”.
Volgens Lilian Braaksma (weerbaarheidscoach) worden cliënten met bijvoorbeeld een verstandelijke beperking of dementie vanuit hun gevoel van onveiligheid vaker getriggerd en kunnen zo dus sneller agressie vertonen.
Agressie ontstaat niet alleen uit negatieve gedachten of gevoelens binnen een persoon zelf. Het kan ook voortkomen uit de interactie tussen mensen en/of de samenleving waarin iemand verkeert. Hier ligt ook een belangrijk aanknopingspunt voor het omgaan met agressie. Hoe veiliger en prettiger mensen zich voelen hoe meer ze geneigd zijn om zicht op een fijne manier te verhouden tot anderen. Volgens Spelbos bezit elk mens het vermogen zich agressief te gedragen maar iedereen gaat anders om met dat vermogen.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod!
Webpagina: https://www.idee-pmc.nl/agressie/agressie.html
Handboek Weerbaarheid in de zorg van Lilian Braaksma, bekijk het boek hier