Aantal keer bekeken: 2165 views
In maart en april 2014 zijn er twee cursussen bij FORTIOR geweest over oplossingsgericht werken met mensen met een lichte verstandelijke beperking. Het belangrijkste kenmerk van deze methode is dat begeleiders mensen met een lichte verstandelijke beperking helpen om zelf oplossingen te vinden. Denken in oplossingen in plaats van in problemen schept een positief toekomstperspectief en daarmee hoop. Begeleiders maken zich de methode eigen door het vooral veel te doen. Daarom is in de tweedaagse cursus veel geoefend met oplossingsgericht werken. Deze blog geeft je een korte impressie van oplossingsgericht werken en enkele tips.
“Een automobilist is de weg kwijt en vraagt een man op de stoep om hulp. Deze hoort de vraag van de automobilist aan en stelt een tegenvraag: “Hoe komt het dat u de weg kwijt bent? De automobilist vertelt, enigszins verbaasd, dat zijn Tom-Tom stuk is en hij geen kaart in de auto heeft. De man op de stoep stelt nog meer vragen: Hoe lang bent u de weg al kwijt? Bent u wel vaker de weg kwijt? Was u vroeger ook de weg wel eens kwijt? Komt dwalen veel voor in uw familie? Als de automobilist geïrriteerd zijn raampje wil dichtdraaien, krijgt hij ongevraagd advies over hoe hij dwalen kan voorkomen. De man op de stoep voegt eraan toe dat zijn advies eerder verdwaalde mensen heeft geholpen.” Hoe groot is de kans dat deze automobilist nu de weg weet? Hoe groot is de kans dat de automobilist blij is met deze man (hulpverlener) op de stoep? (citaat uit: De oplossingsgerichte begeleider, John Roeden, blz. 15)
Het bovenstaande citaat is wellicht wat vergezocht maar het illustreert wel dat het denken vanuit een probleemanalyse niet altijd leidt tot een oplossing. In bepaalde situaties kan het constructief zijn om na te denken over wat er wel goed gaat of wat je wel wilt (in plaats van wat je niet wilt). Dit kan je namelijk op ideeën brengen. Als de cliënt zijn eigen oplossingen bedenkt dan zullen deze waarschijnlijk beter werken dan oplossingen die anderen voor hem hebben bedacht.
Als hulpverleners cliënten met een verstandelijke beperking willen helpen bij het vinden van hun eigen oplossingen, dan is de opbouw van het gesprek en de manier van vragenstellen heel belangrijk. Een ander belangrijk aspect van oplossingsgericht werken is dat de begeleider niet invult voor een ander (N.I.V.E.A). In de gids “De oplossingsgerichte begeleider” van John Roeden staat de theorie en het gespreksmodel beschreven. Er staan ook een aantal oplossingsgerichte vragen in die begeleiders kunnen stellen, zoals de competentievraag, de wondervraag of de schaalvraag.
In de methode oplossingsgericht werken is het heel belangrijk om positief te reageren op de input van de cliënt. En daarnaast ook erkenning te geven voor het probleem dat de cliënt ervaart. In Nederland hebben we bijvoorbeeld vaak de neiging om te reageren met: “Ja maar”. Dit betekent eigenlijk dat je een negatieve kanttekening maakt bij wat de persoon zegt. Het staat voor wat er mist of niet goed is aan de mening van een ander. Met “Ja maar” sluit je meningen uit.
Het woord “maar” kan beter worden vervangen door het woord “en”. Want door “Ja en” te zeggen ga je creëren in plaats van beperken. Door “Ja en” ga je kansen en mogelijkheden zien. Door “en” te gebruiken vul je de mening van de ander aan.
Een voorbeeld: Als iemand zegt “De cliënt is expert met betrekking tot zijn eigen leven.” Dan zou je kunnen zeggen: “Ja maar, mijn cliënt heeft weinig ideeën”. Je zou ook kunnen zeggen: “Ja en, ideeën van cliënten zijn vaak verborgen. Met oplossingsgerichte vragen worden deze ideeën duidelijker.”
Een oplossingsgerichte begeleider vraag ook vaak “En wat nog meer?”. Deze vraag is bedoeld om de cliënt nog meer te laten vertellen over successen, uitzonderingen, oplossingen en competenties.
Als je zo leest, denk je misschien: “Dat is niet zo moeilijk. Dat pas ik zo toe”. Maar de schijn bedriegt. Tijdens de cursus werd duidelijk dat het toch nog heel lastig is voor begeleiders om van hun gewoonte om in te vullen en zelf oplossingen aan te dragen, af te stappen. Het geeft de deelnemers echter wel een kick, als ze ervaren dat ze oplossingsgericht werken onder de knie kunnen krijgen en dat het werkt!
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod