Aantal keer bekeken: 1566 views
Lange tijd was het normaal dat in de (gehandicapten)zorg vooral werd gesproken over cliënten in plaats van met cliënten. De professional was de deskundige die een plan opstelt voor de cliënt. Steeds vaker wordt ervoor gekozen om met de cliënt zelf in gesprek te gaan. Mensen met een lichte verstandelijke beperking of autisme zijn namelijk prima in staat om over hun eigen behoeftes, voorkeuren en dromen te vertellen en daarnaast te bedenken hoe ze die zouden kunnen realiseren. Oplossingsgericht werken (OW) is een methode die de voorwaarden schept voor een goede samenwerking tussen cliënt en hulpverlener.
Volgens twee ervaringsdeskundigen met klassiek autisme – die FORTIOR onlangs sprak – waren de hulpverleners met wie zij in het verleden te maken hadden, vooral gefocust op hun gedragsproblemen. Een van hen zei daarover: “Ik ben op de eerste plaats een mens. Autisme is een deel van mij, maar bepaalt niet helemaal wie ik ben. Zo bepaalt autisme niet mijn muziekvoorkeur, al wordt dat wel vaak gedacht“. Ook zijn hulpverleners regelmatig negatief over de mogelijkheden van een cliënt. De andere ervaringsdeskundige vulde aan: “Vaak staat in een ondersteuningsplan: Deze persoon heeft geen perspectief. Dan denk ik: Pardon! In mijn pubertijd had ik geen dromen over wat ik later wilde worden, want mensen zeiden toch dat het nooit wat met mij zou worden. Mensen met autisme hebben ook wensen; ze willen er bijvoorbeeld net als ieder ander ook gewoon leuk uitzien.” Het komt vaak voor dat hulpverleners beledigd reageren als de cliënt zijn eigen ideeën wil inbrengen. Het lijkt dan alsof ze het gevoel hebben dat er aan hun deskundigheid wordt getwijfeld.
Voor deze ervaringsdeskundigen veranderde er heel veel toen ze te maken kregen met professionals die in hen als persoon geïnteresseerd waren. Het is prettig als hulpverleners zich verdiepen in de achtergrond van problemen en helpen op een manier die bij je behoefte past. Alleen al de vraag “Wat wil je leren?” opent een heel nieuw perspectief en betekent het begin van de ontwikkeling als een persoon die er toe doet.
In de methode oplossingsgericht werken (OW) wordt de cliënt zelf ingezet bij het bedenken van oplossingen. Er wordt optimaal gebruik gemaakt van de ideeën die de cliënt zelf heeft. OW gaat er van uit dat de cliënt zelf voldoende mogelijkheden heeft om zijn doel te bereiken. Mocht dat toch niet zo zijn, dan kan een begeleider helpen deze vaardigheden te ontwikkelen.
Op papier klinkt oplossingsgericht werken misschien heel eenvoudig. Toch vergt het nogal wat oefening om bestaande patronen te doorbreken. De methode oplossingsgericht werken biedt een aantal oplossingsgerichte gesprekstechnieken die begeleiders kunnen inzetten. Ook is het belangrijk dat de begeleider een oplossingsgerichte attitude heeft. Deze attitude zal in deze blog kort worden omschreven.
Om een oplossingsgericht gesprek te kunnen voeren is het belangrijk dat de begeleider zijn eigen ideeën en opvattingen kan loslaten. Pas dan kun je vanuit verschillende invalshoeken naar oplossingen zoeken. Een oplossingsgerichte begeleider heeft een houding van niet weten en schept positieve verwachtingen.
Een oplossingsgerichte begeleider trekt of duwt niet in het gesprek. Door oplossingsgerichte vragen te stellen helpt de begeleider de cliënt om zijn eigen oplossingen te vinden. De begeleider laat zich door de cliënt informeren. Een ezelsbruggetje dat bij OW veel wordt gebruikt is NIVEA (Niet Invullen Voor Een Ander).
Als begeleiders vertrouwen uitstralen in de cliënt dan is de kans groter dat deze zijn of haar doelen behaalt. Wanneer cliënten dat vertrouwen ook echt ervaren, krijgen ze ook meer zelfvertrouwen. Het geloof in eigen kunnen helpt mensen namelijk beter om de gewenste uitkomst te bereiken. Deze positieve benadering die op vertrouwen en acceptatie berust, sluit heel goed aan bij de benadering die mensen met een lichte verstandelijke beperking erg op prijs stellen.
Vaak wordt weerstand gezien als lastig. Onterecht, want als de begeleider zich zou verdiepen in de weerstand van zijn of haar cliënt kan dit nuttige informatie opleveren over de zienswijze van deze persoon.
John Roeden schreef de gids “de oplossingsgerichte begeleider”. Lees hier meer over dit boek >>
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod