FORTIOR versterkt jouw kennis en kunde
Meer informatie
Let op! Beperkt aantal plaatsen beschikbaar.
Aantal keer bekeken: 4638 views
In 2013 leerde FORTIOR Gerrit Vignero en zijn model “De Draad” kennen. In de jaren die erop volgden heeft FORTIOR meerdere trainingen georganiseerd over De Draad. Het is duidelijk te zien dat het model zich door de jaren heen heeft ontwikkeld en uitgebreid. Dit was voor FORTIOR reden om Gerrit Vignero in 2017 een aantal vragen te stellen over de stand van zaken. Sindsdien hebben we de blog steeds bijgewerkt met de nieuwste ontwikkelingen. Ben je na het lezen van deze blog enthousiast geworden, dan vind je onderaan deze pagina een link waarmee je een aantal werkschema’s en brochures kunt downloaden.
De eerste publicatie rond De Draad was in 2007, in het tijdschrift Vibeg-Echo’s in Vlaanderen (dat tijdschrift bestaat ondertussen niet meer). Sinds 2007 geef ik er ook vorming over. Maar er is altijd een groei naar een model geweest, bewust en onbewust in al de jaren ervoor.
Al sinds de start van mijn werk als orthopedagoog in 1986 in MPC Terbank te Leuven was ontwikkelingspsychologie voor mij een belangrijke insteek om te kijken naar cliënten en om met begeleiders en ouders te overleggen
Na het lezen van het werk van Došen en de opleidingen die ik volgde bij Heijkoop, vielen verschillende inzichten en ervaringen voor mij op hun plaats. En zo ontwikkelde ik De Draad als model van verbinding, als ontwikkelingspedagogie. Hoe vertaal je het ontwikkelingsdenken naar ouders, leerkrachten en begeleiders zodat het voor hen bruikbaar en vruchtbaar wordt? Wat ouders al doen rond hechting kunnen professionals gebruiken als handvatten om verbinding mogelijk te maken.
In 2012 sloot ik mij aan bij het project SEN-SEO (nu SAM VZW) in Vlaanderen. Dit was voor mij de opstap om het model in een boek te gieten: ‘De Draad tussen cliënt en begeleider’ (uitgeverij Garant). Inmiddels is dit boek aan een vierde herdruk toe.
Ik denk dat ontwikkelingspsychologie een fundamentele wetenschap is om te zoeken naar antwoorden als opvoeding of begeleiding moeilijk loopt of zelfs vastloopt. Het eigene aan De Draad is dat het accent ligt op cliënt én begeleider/ouder/leerkracht. In heel wat ontwikkelingsmodellen gaat het vooral om het inschatten van de cliënt. De Draad is gericht op verbinding. Focus bijvoorbeeld bij probleemgedrag niet zozeer op het gedrag maar zoek de verbinding. De Draad sluit in die zin sterk aan bij alle hulpverlening die rond verbinding en relatie werkt. Gerrit gebruik de ontwikkelingspsychologie om te begrijpen hoe begeleiders en cliënten op elkaar inwerken, met als doel de kwaliteit van hun relatie te verbeteren.
Het uitwerken van de eerste draad (de draad trekken) en het opdelen van hechting en onthechting geeft heel veel handvatten. Ik merk dat we in moeilijk lopende begeleidingen vaak uitkomen bij de eerste draad (adaptatiefase in het model van Došen). Daarnaast zijn de hechtingsvoorwaarden belangrijk. Het analyseren van deze draden in deelprocessen helpt begeleiders en ouders vaak verder.
Ook heb ik gemerkt dat de eenvoudige taal en het visueel voorstellen verduidelijkend kunnen zijn voor ouders en begeleiders. Het wil eenvoudig zijn en eerder schappelijk dan wetenschappelijk. Het wil bruikbaar zijn en vruchtbaar zijn voor de praktijk. De ballast van ‘toetsen’ en ‘klopt het wel’ verschuift naar ‘werkt het?, ‘hoe kan ik het gebruiken?’
Veel deugd heb ik eraan dat een aantal ouders, leerkrachten begeleiders dankzij het model van De Draad een andere manier van afstemming met hun kind of de cliënt hebben gevonden. Als het toepassen werkt, is dat een meerwaarde. Daar doe je het voor.
Nog een meerwaarde is dat ik mijn draadje heb kunnen koppelen aan wat er leeft in Vlaanderen en Nederland rond het ontwikkelingsdynamisch denken. De Draad staat niet op zichzelf als model maar heeft enkel betekenis doordat het verbonden is aan andere modellen. De Draad sluit bijvoorbeeld goed aan op de nieuwe kijk op hechtingsproblematiek en de modellen rond stress.
Het leuke is dat het basismodel van De Draad hetzelfde is gebleven en dat het veel ruimte bood om verder te ontwikkelen.
Door het geven van vorming in Vlaanderen en beperkt in Nederland, heb ik het model kunnen toetsen bij toehoorders en samen met hen De Draad kunnen toepassen. Zo werd De Draad nog meer verfijnd. Vooral de eerste type draden werden verder uitgediept. Het werd op deze manier verspreid zodat de meeste voorzieningen voor cliënten met een verstandelijke beperking in Vlaanderen het model kennen. Een aantal voorzieningen gebruiken het intensief. Daardoor is ook de behoefte ontstaan om de draad niet alleen als concept maar ook als methode te gaan ontwikkelen. Dat heeft in de afgelopen jaren steeds meer vorm gekregen. CCE podium gaf me de kans een ted talk op te nemen om de draad in een korte presentatie voor te stellen. Bekijk de ted talk hier.
De Draad wordt ook toegepast om vanuit de SEO-r² de vertaalslag te maken naar de praktijk. Daarvoor heb ik een aantal werkschema’s ontwikkeld
Opvallend vind ik ook dat de doelgroep verbreed is. Waar ik eerst vooral vorming gaf binnen voorzieningen en organisaties voor cliënten met een verstandelijke beperking is dit uitgebreid. Zo gebruik ik het ook als model in het regulier onderwijs bij leerlingen zonder verstandelijke beperking en in oudergroepen en in de jeugdhulpverlening. Mijn tweede boek uit 2015 ‘De Draad tussen ouder en kind’ is dan ook gericht op gewoon en buitengewoon. Dezelfde thema’s zijn herkenbaar en ik hoop zo dat gewoon en buitengewoon elkaar meer vinden. Een aantal kindertherapeuten gebruiken het model ook om het met kinderen over emoties te hebben, zo heeft Karen van Dyck een toolbox ontwikkeld. In reguliere en speciaal onderwijs blijkt het model erg bruikbaar gebleken en zijn er specifieke toepassingen.
In 2018 verscheen het boek “Ontwarring en ordening van de draad”. Inmiddels is al de derde druk van het boek verschenen. Het doel van dit boek is om De Draad als methode uit te schrijven zodat professionals meer uitleg krijgen over hoe je kunt werken met De Draad. Het is een praktijkboek geworden, geworteld in de twee eerste boeken. Van een metafoor werd De Draad een model en een methode om cliënten te bespreken en gepaste ingangen te zoeken. Het boek wil helpen om een interpretatie te vinden voor het gedrag van een cliënt die hem recht aan doet. Orthopedagogen, psychologen en begeleiders kunnen het gebruiken in hun handelingsplanning, bij de bespreking van cliënten, in het zoeken naar antwoorden bij moeilijk gedrag en in vastlopende situaties.
In 2019 is een herdruk van het boek over De Draad tussen ouder en kind verschenen. Het is grondig gewijzigd omdat in de loop van de jaren dat er vorming is rond De Draad, inzichten veranderen. De nadruk komt te liggen op hechting. Het vernieuwde boek heet dan ook ‘De hechte draad tussen ouder en kind. Beter begrijpen van (probleem)gedrag van kinderen thuis, op school en daarbuiten.’ De belangrijkste inhoudelijke verandering heeft te maken met de lus in de draad. Waar er in het vorige boek nog werd vertrokken vanuit ‘vasthouden en loslaten’, gaat het nu om de driehoek ‘bijtanken, doorgeven en helpend begrenzen’. Als ouder laat je nooit los, je geeft altijd door. In gewone ontwikkeling, hoe ouder het kind hoe groter en hoe verder de kring aan wie je doorgeeft, maar je blijft wel altijd de draad. In buitengewone ontwikkeling is het doorgeven net een kwetsbaar thema.
In 2024 was er in Vlaanderen een groot praktijkcongres rond het model en de methode. In functie daarvan werden nieuwe hulpmiddelen en nieuwe werkschema’s gepresenteerd. Bijvoorbeeld een magneetbord om de dynamiek tussen “kunnen” en “aankunnen” te visualiseren, werkschema’s rond de groep en voor ouders. Het praktijkcongres zal in het najaar 2025 (30 oktober) worden herhaald in Nederland in samenwerking met FORTIOR.
In de afgelopen jaren is er ook gewerkt aan de toepassing van De Draad in het speciaal onderwijs. Een aantal scholingen in het speciaal onderwijs in Vlaanderen gebruikt De Draad als basis voor beeldvorming en handelingsplanning. In samenwerking met professionals uit het speciaal onderwijs is er een werkschema en brochure ontwikkeld met handvatten voor leerkrachten. Vanuit een praktijkonderzoek in het (speciaal) onderwijs werd een screeningsinstrument voor onderwijs op basis van De Draad ontwikkeld. Er is ook een leerdoelenlijst beschikbaar.
Sinds 2021 is er een nieuw intervisiespel op de markt met de naam “Ontwarde draad” dat is gebaseerd op het model van De Draad. Het is ontwikkeld door de Vlaamse orthopedagogen Edda Janssens en Katrijn Van Acker. Met behulp van het intervisiespel kun je een team coachen zodat zij De Draad leren ordenen en ontwarren. Tijdens het spel bespreek je steeds één leerling of cliënt. Het doel van het intervisiespel is dat het team de ondersteuning en begeleiding vervolgens beter kan afstemmen op wat deze cliënt of leerling nodig heeft. Als je het intervisiespel met een team wilt gaan spelen, dan is het nodig dat jij als spelleider voldoende kennis hebt van De Draad. De teamleden – die aan het spel deelnemen – hebben geen kennis van De Draad nodig.
Ik ben heel blij dat Edda en Katrijn het intervisiespel vorm hebben gegeven. In het zoeken naar goede werkvormen pleit ik namelijk voor werkvormen met een lage instapdrempel. En laat het intervisiespel net heel laagdrempelig zijn. Deelnemers hoeven niet vooraf te studeren. Het gaat ook niet over ellenlange verslagen maar over ‘wat neem ik mee’ in mijn begeleiding, in mijn afstemming de komende tijd. Door de vragen die gebaseerd zijn op de methode komen bovendien op een heel spontane manier alle thema’s die we willen onderzoeken aan bod, zonder dat je dat bewust beseft. Bekijk het intervisiespel hier
De Draad is heel goed toepasbaar bij kinderen met ontwikkelingsproblemen en een normale begaafdheid. Denk aan problemen met (zelf)regulatie, agressie, zelfvertrouwen, enzovoorts. Bij deze kinderen is het ook heel goed mogelijk om ze te betrekken bij het verkrijgen van inzicht in hun eigen problematiek. Karen Van Dyck (Psychomotorisch therapeut, Integratieve psychotherapeut en auti- en gedragstherapeut) ontwikkelde daarom een toolbox waarmee een kind zich – onder begeleiding van een professional – zelf kan inschalen.
De toolbox “mijn draadjes doen zien en zien doen” is gebaseerd op De Draad en op de theorie rond sensorische informatieverwerking van Winnie Dunn. De toolkit bestaat enerzijds uit ”Mijn Uniek Draadjesverhaal” wat een veelzijdig interview is met een laagdrempelige bevraging. Anderzijds bevat de kit ”Mijn draadjestheater” als visuele ondersteuning en blikvanger. De tool is zowel inzetbaar in het onderwijs en welzijn, tijdens een coachtraject en ook binnen een therapeutisch proces. Bekijk de toolkit hier
Op mijn website over De Draad is veel interessante informatie te vinden. Ook worden werkschema’s en brochures gratis ter beschikking gesteld Download de materialen via deze link ook zijn er op de website van Gerrit enkele voorbeelden te vinden van toepassingen van de De Draad op concrete casussen.
FORTIOR organiseert in samenwerking met Gerrit Vignero verschillende trainingen rond De Draad:
Online workshop
n deze workshop krijg je zicht op hoe je methodisch met de draad kan werken. De stappen in de methode worden voorgesteld. Aan de hand van voorbeelden wordt de methode geïllustreerd. Meer informatie over de workshop
Cursus
FORTIOR organiseert in samenwerking met Gerrit Vignero een cursus over het praktisch toepassen van methode De Draad. Tijdens deze cursus leer je de methode de draad tot in de puntjes kennen. Aan het eind van de cursus kun je de methode concreet toepassen in cliëntbesprekingen en de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking. Meer informatie over de cursus!
Praktijkcongres
Op 30 oktober 2025 vindt er een praktijkcongres plaats waarin je meer kunt horen over de nieuwste ontwikkelingen rond De Draad. Met collega’s van andere organisaties kun je uitwisselen over hoe De Draad het beste kan worden ingezet binnen jouw instelling of school. Binnenkort verschijnt er meer informatie over het congres op de website van FORTIOR