Aantal keer bekeken: 3009 views
Een psychotische stoornis is een ernstige stoornis. Bij mensen met een verstandelijke beperking komt deze stoornis relatief vaker voor. Door de atypische symptomen bij vooral mensen met een ernstige verstandelijke beperking, is het lastig een psychotische stoornis te herkennen. Anton Došen heeft een ontwikkelingsdynamische visie op het diagnosticeren en behandelen van psychiatrische stoornissen. In deze blog lees je hoe het ontwikkelingsdynamisch model kan worden toegepast op de diagnose en behandeling van psychoses bij mensen met een verstandelijke beperking.
Een psychose is een ernstige psychiatrische stoornis. Gedachten, gevoelsleven, willen, besef van realiteit en van zichzelf, het handelen en fysiologische functies raken bij deze stoornis ernstig verstoord. De bekendste psychotische toestand is schizofrenie.
Vooral bij mensen met een zeer laag ontwikkelingsniveau kan het ingewikkeld zijn een psychotische toestand te herkennen vanwege de weinig specifieke symptomen. Typische Symptomen zoals wanen, hallucinaties, verlies van egogrenzen en verlies van realiteitsbesef zijn niet van toepassing op de groep mensen met een ernstige verstandelijke beperking. Hallucinaties zijn bij ernstige beperkte en niet sprekende cliënten zeer moeilijk vast te stellen. Wanen ontbreken door de cognitieve achterstand van deze mensen. Ook egogrenzen en realiteitsbesef zijn bij deze groep cliënten niet ontwikkeld.
Bij mensen met een matige verstandelijke beperking is de verschijningsvorm van een psychose vaak anders. Door de grotere cognitieve mogelijkheden wordt de psychofysiologische disregulatie op een andere manier geuit en beleefd. Dit geeft de diagnosticus meer mogelijkheden voor een betere differentiële diagnostiek.
Een psychotische stoornis kan bij mensen met een verstandelijke beperking vaak worden herkend aan een plotselinge verandering in het psychosociaal functioneren en disregulatie van fysiologische functies. De verschijnselen gaan gepaard met symptomen die passen bij het cognitieve ontwikkelingsniveau.
Vanuit het ontwikkelingsdynamisch perspectief wordt een alternatieve definitie van een psychose aangeboden: “Psychose is een gevolg van een maladaptieve coping bij overbelasting of stress bij een persoon met een problematische regulatie en affect” (Bradley, 2000 geciteerd door Došen). Problemen met arousal en affectregulatie spelen een rol bij het ontstaan van een psychotische stoornis. Ook bio-psychosociale factoren hebben invloed op het ontstaan van de stoornis. Volgens Anton Došen is deze definitie beter van toepassing op mensen met een (ernstige) verstandelijke beperking.
Anton Došen heeft een model voor integratieve behandeling ontwikkeld. Hierin staat niet zozeer centraal “wat” wordt behandeld maar vooral “wie” wordt behandeld. De integratieve aanpak is bij voorkeur multidisciplinair. Medicamenteuze, psychotherapeutische, gedragstherapeutische, systeemtherapeutische en ontwikkelingsmethodes worden geïntegreerd om een bepaalde behandelingsdoelstelling te behalen. Er is hierbij zowel aandacht voor de persoon als zijn omgeving.
FORTIOR organiseert trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Leer onder andere hoe je integratieve diagnostiek kunt doen bij complexe problematiek en hoe je een integratieve behandeling opzet. Bekijk hier het programma van FORTIOR.
Bronnen
Berg, M. van den. (2017). Emotionele problemen en psychische stoornissen. In J. de Bruin, J. Vonk, A. van den Broek & B. Twint (Red.), Handboek emotionele ontwikkeling & verstandelijke beperking. Amsterdam: Boom.
Došen, A. (2014). Psychische stoornissen, probleemgedrag en verstandelijke beperking. Een integratieve benadering bij kinderen en volwassenen. Assen: Koninklijke Van Gorcum BV. (vijfde herziene druk). ISBN 9789023252498.