Aantal keer bekeken: 4795 views
Als een kind iets doet dat ongewenst is, omdat zijn gedrag zijn ontwikkeling belemmert of omdat dat hinderlijk is voor anderen en jezelf, dan is het de vraag hoe je daar als ouder of professional het beste op kunt reageren. Straffen of negeren zijn standaardreacties op ongewenst gedrag, maar zijn dat wel altijd de meest effectieve reacties? Kan het ook anders?
Ja zeker kan dat. En bij kinderen met een ontwikkelingsachterstand zoals bij autisme is het zelfs heel erg belangrijk om je bewust te zijn van de reacties die je geeft, want kleurrijk reageren ligt voor de hand. En kleurrijke reacties op ongewenst gedrag zijn voor deze kinderen vaak een reden om juist meer van dit ongewenste gedrag te laten zien. En daarmee raak je alleen maar verder van je doel verwijderd.
Tegenover het kleurrijk reageren staat het kleurloos reageren. Het is iets anders dan negeren. Bij negeren verbreek je het contact, bijvoorbeeld door weg te gaan en het kind alleen te laten, maar door kleurloos te reageren kan een ouder of professional effectief op ongewenst gedrag van het kind reageren zonder het contact met het kind te verliezen. Dat contact is vaak moeizaam opgebouwd, en dan is het fijn dat je dat vast kunt houden. En daarnaast heb je, met contact, ook de ingang om een kind alternatief gedrag te leren. Contactgericht Spelen en Leren (CSL) leert je om steeds weer in contact met het kind te zijn en dat vast te houden. Door steeds in contact te zijn, kun je veel meer ontwikkelingsgericht met een kind werken.
Kortom: door kleurloos reageren doof je het ongewenste gedrag uit net als door negeren, maar blijf je in de positie, dat je het kind kunt blijven volgen en kunt helpen door op gewenst gedrag direct positief te reageren.
Als je van binnen zelf rustig bent, kun je kleurloos op het kind reageren: je bekrachtigt het ongewenste gedrag niet en kan het kind alternatieven aanbieden. Het is wel goed je er bewust van te zijn, dat het kind aanvankelijk meer van het ongewenste gedrag kan tonen om je reactie op te roepen. Het zoekt als het ware je aanknopje. Het kind begrijpt namelijk niet meteen waarom je nu niet doet wat je eerst wel deed en zal van alles doen om je kleurrijke reactie uit te lokken. Het is van het uiterste belang om in deze situatie kleurloos te blijven reageren.
Veel mensen denken dat ze kleurloos reageren en laten uitwendig geen reactie zien, terwijl ze van binnen gespannen, boos, teleurgesteld of geïrriteerd zijn. Ze doen alsof. Iemand kan pas echt kleurloos reageren, als hij of zij dat echt meent, dus als het uiterlijk waarneembaar gedrag overeenkomt met hoe hij of zij zich voelt. Kleurloos reageren betekent ontspannen reageren op gedrag. Om dat te bereiken is het van belang, dat je attitude (innerlijke houding) ontspannen is. Dus als je je ergert aan het feit, dat je kind heel veel tijd achter de computer door brengt, kun je daar duidelijk en toch rustig en kleurloos op reageren, als je aan je attitude werkt.
Een paar voorbeelden:
een jongen spuugt op zijn spelbegeleider. Deze spelbegeleider vindt dit heel ongemakkelijk, maar heeft net geleerd om kleurloos te reageren. Hij probeert niets te zeggen of te doen en zit verstijfd. Dat komt niet overtuigend over en het spugen neemt niet af. Pas als de begeleider onderzoekt hoe hij dit ervaart, verandert er iets in zijn houding. Hij heeft er allerlei overtuigingen over. Heel menselijk en heel herkenbaar, maar zolang hij daar aan vast blijft houden, is het voor dit kind interessant om te spugen.
De begeleider besluit om de overtuigingen, die in de weg zitten, los te laten en ontspannen te zijn over dit gedrag. Het spugen stopt.
In de klas zit een meisje die aan de haren van anderen trekt. Heel hard. Iedereen is van binnen bang voor haar, en op hun hoede dat ze niet aan hun haren trekt. Voordat je het in de gaten hebt, doet ze het toch. Een CSL-spelbegeleider is in de klas voor een ander kind, maar besluit niet bang te zijn voor het harentrekken van dit meisje. De spelbegeleidster heeft lang haar, het hangt vaak los, maar het meisje komt niet eens op het idee om er aan te trekken.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod