Aantal keer bekeken: 1549 views
In de afgelopen jaren is in de zorg en ondersteuning van mensen met ontwikkelingsbeperking, zoals mensen met autisme of een verstandelijke beperking steeds meer aandacht gekomen voor mentaliseren en attitude (basis menshouding). Een methode die al langere tijd veel aandacht besteedt aan attitude is Contactgericht Spelen en Leren (CSL) ontwikkeld door Anneke Groot. In deze blog lees je hoe de methode CSL kijkt naar het thema attitude en wat de ervaring is van mensen die bewust aan de slag zijn gegaan met hun eigen attitude.
In relaties bestaat wisselwerking. De houding van de één, heeft invloed op het gedag van de ander. Dit speelt ook in de begeleiding en ondersteuning van cliënten met autisme of een verstandelijke beperking. Het gedrag van de cliënt kan een reactie of gevoel bij de hulpverlener teweeg brengen. Dit hoeft in principe geen probleem te zijn. Maar als er sprake is van irritatie dan kan dit het contact met de cliënt in de weg staan.
De meeste mensen vinden het vervelend als er over hen geoordeeld wordt. Je wilt niet graag dat mensen van je denken dat je een slechte opvoeder, vriend, werknemer of ondernemer bent. Iemand die zich “veroordeeld” voelt gaat zich anders gedragen, bijvoorbeeld: boos, gekwetst, geïrriteerd, verdedigend, ontwijkend. Dit staat een goede relatie in de weg waardoor je mogelijk het tegengestelde bereikt van wat je wilt.
Het “accepteren” van de ander, de situatie én jezelf is in relaties (in wat voor vorm dan ook) heel belangrijk. Acceptatie betekent dat je niet oordeelt en dat je geen verwachtingen hebt van hoe iets of iemand had moeten zijn. Als je een persoon accepteert kun je het net zo goed oneens zijn met deze persoon. Als je een situatie accepteert kun je nog steeds ambities hebben om de situatie naar je hand te zetten. Maar je bent wel tevreden met wat je wel hebt bereikt in plaats van wat je niet hebt bereikt. Als je accepteert ben je meer ontspannen en geef je de ander een goed gevoel. Op deze manier ben je veel effectiever in het bereiken van datgene wat je voor ogen hebt.
Andere mensen kunnen ook een oordeel hebben over jou. Dat kan onprettig zijn. Je handelt dan misschien anders dan je zou willen. Dit maakt je ineffectief én ongelukkig. Als iemand oordeelt zegt dat meer over de persoon die het oordeel velt dan over de persoon die veroordeeld wordt. De persoon die oordeelt ziet de ander door zijn eigen gekleurde bril. Je kunt zelf kiezen of je een goed of slecht gevoel overhoudt aan de oordelen van iemand anders. Je bepaalt zelf welke kritiek je overneemt en welke niet. De Option methode (ontwikkeld door Bruce Di Marsico) gaat ervan uit dat mensen hun eigen reacties en gevoelens kunnen kiezen. Sommige mensen denken dat ze hun gevoelens niet in de hand hebben. Dat komt omdat ze weinig inzicht hebben in de onbewuste overtuigingen die achter emoties en reacties schuilgaan.
De Option- dialoog is een handig hulpmiddel om deze overtuigingen te analyseren. De dialoog kun je alleen of met een mentor voeren. De volgende globale vragen horen bij de option- dialoog:
– Wat wil je onderzoeken? (noem een concreet voorbeeld)
– Wat is je gevoel? – Waarom ben je daar ongelukkig over?
– Waarom geloof je dat?
– Hoe voel je er nu over?
De dialoog is niet sturend. Als er een mentor in het spel is zal deze toestemming “moeten” vragen voor het onderzoeken van een bepaalde overtuiging. Ook zijn er geen goede of foute uitkomsten. Het gaat erom dat je ontdekt wat voor jou effectief is. Het werken aan je attitude is een voortdurend proces. Het is zinvol om af en toe de tijd te nemen je overtuigingen eens onder de loep te nemen.
Anneke Groot begeleide enkele jaren geleden een Brabantse zorginstelling bij het veranderen van attitudes en het werken met CSL. Wat betekent het om als hulpverlener met je eigen houding bezig te zijn? Is dat niet confronterend? Een van de medewerkers zei hierover: “Aan de ene kant is bewustwording confronterend en soms pijnlijk. Maar het kan ook heel bevrijdend werken om beklemmende overtuigingen los te laten. Je helpt hiermee niet alleen je cliënt maar ook jezelf. Door het werken met je attitude word je een betere hulpverlener. Ook in je privéleven heb je er profijt van.”
Een andere medewerker zei dat het loslaten van knellende overtuigingen ook veel rust geeft. “Ik vind het steeds minder belangrijk om aardig gevonden te worden. Ik hoef ook niet altijd alles te verbeteren aan mijzelf. Ik merk dat ik niet meer boos word als het resultaat uiteindelijk anders is dan in het ondersteuningsplan is vastgelegd. Inzichten en behoeftes van de cliënt kunnen nou eenmaal veranderen. Het is belangrijk om cliënten dan ook te blijven steunen”
Vaak zijn mensen zich niet bewust van hun eigen overtuigingen. Onbewust zijn begeleiders nog te veel bezig met beheersen. Feedback tussen begeleiders onderling is dan heel belangrijk. Een medewerker van de Brabantse zorginstelling geeft professionals in de zorg de volgende tip: “Blijf elkaar bevragen, houd elkaar scherp, blijf je bewust van je eigen attitude.”
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod