Aantal keer bekeken: 3142 views
Van oudsher wordt het zenuwstelsel gezien als de regisseur van het lichaam. Het zenuwstelsel zou in deze opvatting bepalen wat het lichaam doet. Volgens de Embodiment benadering is er een dynamische wisselwerking tussen het zenuwstelsel, het lichaam en de omgeving. Het ene element is niet belangrijker dan het andere. In deze blog lees je meer over de Embodiment theorie en wat deze theorie zou kunnen bijdragen aan de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking.
Embodiment bestudeert het subjectieve aspect van het lichaam. Het lichaam wordt niet gezien als een object, maar als een “wie we zijn”. In deze theorie zijn lichaam en geest nauw met elkaar verbonden. Sommige auteurs gaan hierin vrij ver, zoals de auteur Amanda Blake. Zij zegt “Je lichaam is je brein. Het lichaam heeft invloed op emoties, cognitie, gedrag, persoonlijkheid en regulatie.
Het lichaam heeft invloed op het ervaren van emoties. Een van de eerste embodied wetenschappers William James stelde dat een fysiologische arousal zorgt voor het voelen van een emotie (en niet anders om). De Engelse professor Richard Wiseman is van mening dat mensen het beste aan hun persoonlijke ontwikkeling kunnen werken door fysieke actie in plaats van positief denken. Als mensen worden geforceerd om te lachen door een pen tussen hun tanden te nemen, voelen ze zich op dat moment gelukkiger.
Voor veel mensen is het geen nieuws, dat de houding die iemand aanneemt en de emotionele toestand van een persoon met elkaar verbonden zijn. En dat werkt twee kanten op: een depressief persoon laat bijvoorbeeld zijn schouders hangen en iemand die zijn schouders laat hangen kan ook depressieve gevoelens ervaren. Amy Cuddy en Dana Carney vonden dat specifieke houdingen ook hormoonspiegels (cortisol en testosteron) kunnen beïnvloeden en daarmee ook de manier waarop mensen zich voelen.
Na het lezen de vorige alinea zal niemand verbaasd zijn om te horen dat houding en beweging ook invloed heeft op onze cognitie (denken en leren). Cognitie ontstaat in interactie tussen brein, lichaam en omgeving. Anders gezegd: lichamelijke ervaringen in de omgeving bepalen iemands cognitie. Als een persoon de juiste informatie kan oppikken uit de omgeving en zijn acties adequaat kan aanpassen als de situatie verandert, pas dan is iemand vaardig.
De betekenis van de omgeving ontstaat door de handelingsmogelijkheden (Affordances) die deze omgeving biedt. Hellendoorn en coauteurs geven als voorbeeld: kinderen ontdekken dat een bal kan rollen of dat er communicatiemogelijkheden zijn met anderen. Handelingsmogelijkheden ontstaan in interactie tussen de persoon en omgeving in een voortdurende cirkel van waarnemen en handelen. Door deze ervaringen zijn mensen ook gevoelig geworden voor bepaalde gedragingen van andere mensen en reageren ze erop. Dit kan in positieve of negatieve zin.
Positieve of negatieve ervaringen kunnen veranderingen teweegbrengen in het brein. Mensen kunnen bijvoorbeeld door traumatische ervaringen lichamelijke patronen ontwikkelen die niet efficiënt zijn. Het bewust worden van deze ingesleten lijfelijke patronen kan gezien worden als een vorm van “mentaliseren”. De Deense psychotherapeute Marianne Bentzen ontwikkelde de neuroaffectieve mentalisatie driehoek waarin naast emotie en cognitie ook de belichaming of embodiment wordt meegenomen.
Interventies via het lichaam zijn heel goed toe te passen bij mensen met een verstandelijke beperking omdat verbale interventies niet altijd goed aansluiten. Hieronder worden enkele voorbeelden genoemd.
Tijdens zijn scholingen bij FORTIOR benadrukt Anton Došen het belang van “positieve ervaringen” bij mensen met een verstandelijke beperking. Dit kan helpend zijn bij het verminderen van probleemgedrag. Door positieve ervaringen ontstaan nieuwe verbindingen in het brein waardoor ook nieuw gedrag kan ontstaan.
Ook Hartcoherentie is een methode waarmee de balans in het autonome zenuwstelsel kan worden hersteld via de ademhaling en hartritme. Deze methode is heel bruikbaar voor mensen met een lichte verstandelijke beperking.
De ervaringsgerichte interventies in vaktherapie zijn over het algemeen zeer geschikt voor mensen met een verstandelijke beperking. Claudia Theunisz past embodiment toe in haar therapie en training. Werken vanuit het Belichamingsmodel betekent, dat je zones meer vrij maakt van ingesleten fysieke spierspannings- en bewegingspatronen, welke ook in emotionele spanningen zichtbaar zijn.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod
Bronnen:
The science of embodiment, een paper van Embodied Facilitator: https://embodiedfacilitator.com/wp-content/uploads/2016/10/Science-of-embodiment.pdf
Hellendoorn, A., Wijnroks, L., Daalen van, E., Leseman, P.(2013). Autisme anders bekeken. Een ‘embodiment’ benadering. Een artikel in het wetenschappelijk tijdschrift voor autisme.
Hillel J. Chiel and Randall D. Beer (1997) The brain has a body: adaptive behavior emerges from interactions of nervous system, body and environment. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/9416664
Dana R. Carney Amy J.C. Cuddy Andy J. Yap (2010) Power Posing: Brief Nonverbal Displays Affect Neuroendocrine Levels and Risk Tolerance in Psychological Science https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/20855902/
Webpagina over het boek van Amanda Blake “Your body is your mind”: https://embright.org/book/