Aantal keer bekeken: 4087 views
Als ouders te horen krijgen dat hun kind een beperking heeft dan is dit een pijnlijke en verdrietige verlies ervaring voor hen. Aangezien een kind met beperkingen vaak veel zorg een aandacht nodig heeft, ontstaat het risico dat het ouderlijk rouwproces wordt opgeschort. Volgens Erik De Belie (orthopedagoog en psychodynamisch kindertherapeut) kan het rouwproces “ondergronds” gaan en onverwachts weer opduiken bij een pijnlijke confrontatie. Professionals kunnen een rol spelen bij het ondersteunen van ouders in hun rouwproces.
Vaak wordt rouw gekoppeld aan de dood. Na het overlijden van een dierbare volgt een moeilijke periode waar iemand doorheen moet om weer de oude te worden. Er is echter ook sprake zijn van een verlieservaring en rouw als ouders te horen krijgt dat hun kind een (verstandelijke) beperking heeft. Dromen, verwachtingen en ideeën over de toekomst worden in één klap aan diggelen geslagen. Er komen zorgen en gevoelens van onmacht bij. Bij een overlijden is er een eindpunt, een ritueel en een markering in de tijd. Bij een kind met een beperking is dit er niet. Het verlies en de consequenties ervan zijn altijd aanwezig. Ouders zullen een manier moeten vinden waarop ze zich er toe kunnen verhouden.
Bij iedere fase in het leven van een kind met een beperking, kunnen er weer nieuwe verlies ervaringen zijn: Leert het kind lopen of niet? Gaat het naar het regulier onderwijs of naar het speciaal onderwijs? Gaat zoon of dochter een baan vinden?
Onze westerse maatschappij is weinig gericht op rouw. Het leven wordt gezien als maakbaar waarbij alles wat je maar wilt bereikbaar is. Ook wordt door buitenstaanders min of meer verwacht dat ouders de beperking van hun kind na verloop van tijd “aanvaarden”. Volgens Gerd Claes (psychotherapeute en moeder van een zoon met een beperking) is dit een mythe. Ze vraagt zich af: “Wie zijn wij om een norm te installeren over hoe anderen met zo’n existentieel gegeven moeten omgaan?”
Eva Schmidt – Cnossen (psycholoog en moeder van een zoon met een beperking) schrijft in een blog: “Ik heb vaak te horen gekregen dat ik de beperkingen van mijn zoon moet aanvaarden, maar doordat mensen dit tegen mij gingen zeggen werd ik alleen maar verder in de put gegooid. Ik aanvaard mijn zoon voor de volle 100%, maar zal nooit zijn beperkingen accepteren en stoppen met de zoektocht naar de juiste diagnose.”
Een aantal oudere modellen over rouwverwerking zijn lineair en bestaan uit een aantal fasen (zoals het model van Kübler-Ross). In deze modellen doorloopt iemand een rouwproces en bereikt hierin een eindpunt waarbij het verlies is geaccepteerd.
Gerd Claes voelt zich niet zo thuis bij deze lineaire modellen. Zij herkent zich meer in de duale procesmodellen rond rouw. Hierbij wordt een rouwproces omschreven als “roeien met twee roeispanen”. Het is balanceren tussen verlies en herstel. De ene dag lukt het om met het verlies om te gaan terwijl de andere dag het verlies moeilijk te dragen is. Een rouwproces hoeft niet persé tot een einde te leiden.
Johan Meas en Evamaria Jansen (beide zijn psychotherapeut, traumatherapeut en rouwtherapeut) zeggen hierover : “Rouw houdt nooit op, maar ontvouwt en ontwikkelt zich in de loop van ons leven en maakt deel uit van wie we zijn. We hebben het recht om te rouwen, op onze eigen manier, bewegend tussen kwetsbaarheid en kracht.”
Het is belangrijk om ouders de ruimte te geven om de beperkingen van hun kind en de verloren dromen te erkennen, zonder alle verwachtingen op te geven. Daarvoor is het volgens Erik de Belie belangrijk dat ouders zich voldoende open kunnen stellen voor positieve ervaringen in de relatie met hun kind. Deze ervaringen verzachten de pijn waardoor het verlies beter gedragen kan worden .
Om verder te kunnen is het nodig om pijnlijke gevoelens van verdriet, woede of verdriet te doorwerken. Anders bestaat het gevaar dat deze gevoelens terecht komen in relaties met anderen (zoals in de relatie met partner, kind of hulpverleners). Ouders kunnen hun eigen kind beter ondersteunen bij het dragen van pijn en verdriet als ze zelf de kracht hebben constructief met hun eigen rouw om te gaan.
Als ouders kunnen rouwen, kunnen ze hieruit levenskracht putten om opnieuw te dromen en de draad van hun leven op te pakken. Rouwen staat namelijk niet gelijk aan ongelukkig zijn.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod
Bronnen:
Het boek “Wederzijdse emotionele beschikbaarheid” van Erik De Belie en Geert Van Hove
Het boek “Ze zeggen dat het overgaat” van Johan Maes en Evamaria Jansen
De Blog http://www.laatonsouderszijn.nl/leven-met-een-levend-verlies/ van Eva Schmidt – Cnossen
Artikel “Rouwen mag!” Van Gerd Claes