Aantal keer bekeken: 2028 views
Het hebben van sociale relaties is voor ieder mens belangrijk. Dit is zelfs van levensbelang. Uit verschillende studies blijkt dat mensen – die geïsoleerd leven en sociaal niet goed geïntegreerd zijn – lichamelijk en psychisch minder gezond zijn en over het algemeen vroeger sterven. (House et al 1988). In deze post ga ik in op het belang van sociale relaties bij het omgaan met stress.
Iedere verandering in een mensenleven – positief of negatief – levert stress op. Kortdurende lichte stress heeft geen verstrekkende consequenties. Dit kan zelfs heel motiverend werken. Bij aanhoudende stress is dit anders. Bij elke vorm van stress reageert het lichaam onmiddellijk door het aanmaken van specifieke hormonen en neurotransmitters (om deze post niet te technisch te maken, noem ik deze niet bij naam). Het lichaam maakt deze stoffen automatisch aan zodat de persoon alert genoeg is om de situatie aan te kunnen. Tegelijkertijd zet het lichaam een tegenreactie in gang door stoffen aan te maken die ervoor zorgen dat het lichaam de stressvolle situatie een langere tijd kan volhouden.
Houdt de stress een lange periode aan, dan bereikt het lichaam een schijnbaar evenwicht. De persoon heeft het idee dat zijn lichaamsfuncties weer in evenwicht zijn, maar ondertussen vindt erosie in het lichaam plaats. De persoon wordt vatbaarder voor ziektes. Na verloop van tijd komt de uitputtingsfase. Het lichaam is niet meer in staat de hormonale en neurale processen in balans te houden. In het ergste geval kan de persoon zelfs sterven aan de gevolgen van stress.
Hans Seyle noemde het aanpassingsproces van het lichaam bij langdurige stress “het algemene aanpassingssyndroom”. Hij ontdekte dit in 1951 door zijn onderzoek naar de invloed van aanhoudende stress bij muizen. Seyle constateerde dat deze muizen allerlei lichamelijke kwalen gingen vertonen (problemen met hart en bloedvaten, huidinfecties en een hogere gevoeligheid voor bacteriële infecties). Het is dus evident dat stress grote gevolgen kan hebben voor de fysieke gezondheid maar ook voor de psychische gezondheid van mensen. (Denk hierbij aan somberheid, angst, frustratie, woede en depressie.) Als mensen goede sociale relaties hebben dan kunnen deze helpen bij het omgaan met stress.
Om een voorbeeld te geven: De Zweedse wetenschapper Rosengren et al volgde in 1993 een groep gezonde mannen van 50+ gedurende 7 jaar. In deze periode werd nagegaan aan hoeveel stresserende factoren zij werden blootgesteld. Uit het onderzoek kwam naar voren dat mannen met weinig sociale ondersteuning meer kans hebben om te overlijden in de daaropvolgende 7 jaar dan mannen met goede sociale ondersteuning. Dit geldt vooral voor mannen die twee of meer stressvolle levensveranderingen hebben meegemaakt in die periode.
Hoe kan sociale ondersteuning een rol spelen bij het omgaan met stress? Goede sociale relaties bieden hiertegen een buffer. Een goed sociaal netwerk kan ondersteunen bij het oplossen van stressfactoren. Deze steun kan “instrumenteel” zijn bijvoorbeeld door financiële hulp of het overnemen van dagelijkse taken. Het sociale netwerk kan de persoon ook informatie geven over hoe een probleem kan worden aangepakt. Daarnaast geven sociale relaties emotionele steun. Denk hierbij aan empathie, iemand die je (zelf)vertrouwen geeft en de mogelijkheid om je hart te luchten. Een andere belang van sociale relaties – bij het omgaan met stress – is de sociale integratie. Als een persoon deel uit maakt van een sociaal netwerk, zal deze groep mensen ook controle uitoefenen op de gezondheidsgedragingen van de persoon. Dit maakt bijvoorbeeld dat de persoon niet teveel gaat drinken of drugs gebruiken. Aan de andere kant kan de persoon zich ook verantwoordelijk voelen voor de mensen in zijn omgeving, bijvoorbeeld voor vrouw en partner. Dit verhoogt de motivatie om goed voor zichzelf te zorgen. Bovendien kan het feit dat je geen deel uit maakt van een sociale groep ook een belangrijke stressfactor zijn.
Het hebben van een geliefd huisdier kan het gebrek aan sociale relaties compenseren. Het kan de gezondheid van mensen op een zelfde manier beïnvloeden als het hebben van een partner (Siegel 1990). Bejaarden met een geliefd huisdier bleken hun huisarts minder nodig te hebben en konden beter omgaan met stress. Uit ander onderzoek blijkt dat de aanwezigheid van een geliefd huisdier evenveel invloed heeft op de bloeddruk – bij het uitvoeren van een stressvolle taak – als de aanwezigheid van een goede vriendin.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod