FORTIOR versterkt jouw kennis en kunde
Meer informatie
Let op! Beperkt aantal plaatsen beschikbaar.
Aantal keer bekeken: 2960 views
Wilsbekwaamheid is een belangrijk begrip in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Het heeft te maken met zeggenschap, recht op informatie en recht op ondersteuning. Behandelaars kunnen de wilsbekwaamheid van cliënten onderzoeken. De uitkomsten van deze onderzoeken zijn ingrijpend. Die bepalen namelijk of het zelfbeschikkingsrecht van de cliënt op een specifiek thema wordt beperkt. Het is dus van belang, dat die onderzoeken goed en zorgvuldig gedaan worden. Sinds september 2020 is er een nieuw instrument beschikbaar dat kan helpen bij het toetsen van wilsbekwaamheid. Onderaan deze blog kun je dit instrument downloaden.
Volgens de Nederlandse grondwet heeft ieder mens ouder dan 18 jaar recht op zeggenschap. Dit betekent dat iemand eigen keuzes mag maken. Dit recht geldt ook voor mensen met een verstandelijke beperking. Vaak hebben mensen met een verstandelijke beperking wel ondersteuning nodig bij het nemen van een beslissing.
Alleen als mensen beschikken over goede informatie kunnen ze weloverwogen beslissingen nemen. Daarom hebben mensen recht op informatie. In de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking moet deze informatie gegeven worden op een manier die voor de betreffende cliënt begrijpelijk is. Mogelijk kan hierbij het taalgebruik worden aangepast of kan er gebruik worden gemaakt van visualisaties.
Iedere volwassen Nederlander is in beginsel wilsbekwaam. Iemand is wilsonbekwaam als hij bepaalde informatie niet (meer) kan begrijpen en afwegen, niet begrijpt wat de gevolgen van zijn besluit zijn en/of geen besluit kan nemen. De persoon kan zijn zelfbeschikkingsrecht dan niet meer uitoefenen en heeft hierbij recht op ondersteuning. Wilsbekwaamheid wordt door de wetgever met name gekoppeld aan beslissingen rond zorg en behandeling. In de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking zou het begrip ruimer gedefinieerd kunnen worden. In de praktijk worden zorgverleners regelmatig geconfronteerd met kleine en grote beslissingen van/voor de cliënt. Ze voelen zich ook verantwoordelijk voor het welzijn van hun cliënt.
Wils(on)bekwaamheid is altijd gekoppeld aan een bepaalde beslissing (‘ter zake’) en is een momentopname: kan de cliënt die keuze op dat moment voldoende overzien of niet? Als een cliënt wilsonbekwaam is voor een bepaalde keuze dan heeft de zorgverlener het recht – of zelfs de plicht – om de keuze bij de cliënt uit handen te nemen.
In de ondersteuning van mensen met een verstandelijke zal regelmatig de vraag gesteld worden in hoeverre een cliënt wilsbekwaam is. Chris den Besten schrijft in een artikel in de pedagoog van oktober 2020: “In de praktijk wordt er namelijk nogal eens te snel van uitgegaan – door verwanten én professionals – dat een cliënt het wel niet zal kunnen begrijpen, óf in het kader van zeggenschap zelf alle beslissingen moet kunnen nemen. Beide visies doen mensen met een verstandelijke beperking geen recht en leiden niet tot goede zorg”
Een onderzoek naar wilsbekwaamheid kan iedere behandelaar, na enige oefening, zelf uitvoeren. Het toetsen van wilsbekwaamheid bij mensen met een verstandelijke beperking is echter niet eenvoudig. Het is echter wel belangrijk dat het goed en zorgvuldig gebeurt. De gevolgen van het onderzoek zijn namelijk groot. De uitkomst van een wilsbekwaamheidsonderzoek bepaalt wie er bevoegd is om bepaalde besluiten te nemen en bepaalde rechten uit te oefenen en waar de verantwoordelijkheid ligt voor de gevolgen van het betreffende besluit. De cliënt kan op bepaalde onderwerpen zijn zelfbeschikkingsrecht kwijtraken.
In opdracht van het NIP, NVO en stichting Philadelphia zorg is een handreiking ontwikkeld: ‘Toetsing wilsbekwaamheid voor orthopedagogen en psychologen werkzaam in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking’. Deze handreiking geeft naast algemene informatie rond het begrip wilsbekwaamheid, ook een nieuwe integratieve benaderingswijze voor het expliciet toetsen van de wilsbekwaamheid in de praktijk door een aantal zienswijzen en benaderingen bij elkaar te brengen. Een nieuw instrument waarvan de ontwikkelaars hopen dat deze zich in de praktijk gaat bewijzen als een instrument dat orthopedagogen en psychologen ondersteunt bij het maken van de complexe afwegingen die spelen rondom het vaststellen van de wilsbekwaamheid.
De handreiking kun je hier downloaden>>
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod!
Bronnen:
Website NVO: https://www.nvo.nl/nvo-in-t-kort/werkvelden/gehandicaptenzorg/wilsbekwaamheid.aspx
Website KNMG: https://www.knmg.nl/advies-richtlijnen/ethische-toolkit/verdiepen/begrippen-2/wilsbekwaamheid.htm
Artikel: Wilsbekwaamheid en verstandelijke beperking uit de Pedagoog van oktober 2020, auteur Chris den Besten: https://www.nvo.nl/bestanden/Bestanden_NVO_website/Dossier-Gehandicaptenzorg/8779-1/De_Pedagoog_3-2020_Casus_-_Wilsbekwaamheid_en_verstandelijke_beperking.pdf
De handreiking ‘Toetsing wilsbekwaamheid voor orthopedagogen en psychologen werkzaam in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking’