Aantal keer bekeken: 727 views
Op 23 april 2015 vond het symposium Emotionele ontwikkeling als basis voor een psychisch gezonde ontwikkeling bij mensen met een ontwikkelingsbeperking plaats. Onder leiding van Petri Embregts spraken sprekers uit België, Nederland en Duitsland over aspecten van de emotionele ontwikkeling en vertelden over de uitkomsten van hun onderzoek. Hier lees je een aantal belangrijke thema’s die tijdens het symposium aan bod zijn gekomen:
Een van zijn kernpunten is: Hoe kan de omgeving mensen die steeds met negatieve ervaringen te maken hebben gehad, positieve ervaringen laten opdoen? Aan het eind van zijn presentatie liet hij zien hoe emotionele ontwikkeling in de hulpverlening geïmplementeerd kan worden. Als voorbeeld van hoe dat kan noemde hij het Bucharest Early Intervention Project (BEIP), waarin 136 kinderen uit instellingen werden gevolgd. De helft van deze kinderen werd in een pleeggezin opgenomen en liet een duidelijke fysieke en psychische verbetering zien op lichamelijk en geestelijk vlak en in de ontwikkeling van hun hersenen.
Bij emoties, zei ze, speelt een belang een rol. Emoties communiceren dit belang en beïnvloeden tevens de relatie met de ander. Carolien raadt het boek van Nico Frijda over emoties aan. Het boek is weliswaar uit 1986, maar nog steeds van waarde. Er zijn drie strategieën voor emotieregulatie: behalve je druk maken zijn er de approach en avoidant strategieën. Het advies van Carolien is gebruik de kracht van de avoidant strategie en pas die op een positieve manier toe. Maak een wandeling of zet een muziekje op. Op de lange duur is echter het praten over emoties en hoe je daarmee om kunt gaan, effectiever. Help de ander zijn emoties te onderkennen: hoe voel je je? En praat er over zonder oordeel.
Haar stelling is, dat het niet voldoende is om alleen aan de basisbehoeften van cliënten te voldoen, maar dat het nodig is om daarnaast een vertrouwensrelatie aan te gaan. Die relatie is belangrijk omdat ze de cliënt helpt zijn stresssysteem weer in balans te brengen. Begeleiders zijn erg belangrijk voor cliënten, zeker voor cliënten met een laag ontwikkelingsniveau. Paula heeft in een boekje diverse bouwstenen aangedragen om zo’n vertrouwensrelatie tot stand te brengen.
In de forumdiscussie die de ochtend afsloot, werd door de sprekers van het ochtendprogramma en mensen uit de zaal gewezen op het belang van de relatie. Bonding, het maken van een persoonlijke band, kun je het beste op een emotionele manier doen door bv. samen plezier te hebben. Een relatie komt pas echt tot stand, als er een affectieve klik is tussen cliënt en begeleider. Je open stellen voor je cliënt kun je leren. Daar zijn cursussen en trainingen voor.
Er zijn twee exploratieve studies uitgevoerd, een naar de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid en een naar de convergente validiteit. In de eerste studie vertoonden de onafhankelijke beoordelaars een hoge mate van overeenstemming (rho =.75). De domeinen 9, 10 en 13 kregen de zwakste scores. De ICC (een maat voor interbeoordelaarsbetrouwbaarheid) was matig (“moderate”) tot substantieel (“substantial”) voor tien van de dertien domeinen. Ook met betrekking tot deze maat kwamen de domeinen 9, 10 en 13 als zwakste uit de bus. In de tweede studie vonden de onderzoekers een significante correlatie tussen de totaalscores van de SEO-R en de Vineland Adaptive Behavior Scales, 2nd edition (VABS-II). Wanneer de onderzoeksgroep werd gesplitst in een groep met en zonder “co-occuring problems”, bleef de significante samenhang wel in stand voor de groep zonder bijkomende problemen, maar niet voor die met problemen. Deze resultaten dienen genuanceerd te worden gezien het kleine aantal participanten. De studies hebben enkele beperkingen: zo zijn de steekproeven klein en onderzoekt de tweede studie enkel de interbeoordelaarsbetrouwbaarheid en convergente validiteit, waarbij gebruik wordt gemaakt van een beperkt aantal schalen en instrumenten.
Voor Jan is dit een promotieonderzoek. In hun theoretisch model vormen de emotionele, cognitieve en sociale ontwikkeling de basis voor de persoonlijkheidsontwikkeling. In feite bestaat het theoretisch model uit vijf domeinen die de ontwikkelingsstadia van het model van Anton Došen volgen. Elk van die domeinen is opgebouwd uit een aantal belangrijke ontwikkelingsfenomenen. Uit de masterstudies van studenten uit de afgelopen drie jaren blijkt, dat de items vrij goed aansluiten bij de leeftijdsfasen, al blijken sommige ontwikkelingsfenomenen vroeger te ontstaan dan in het model aangegeven.
Ook tonen de onderzoeksresultaten heel duidelijk de discrepantie tussen emotionele en cognitieve ontwikkeling bij personen met een verstandelijke beperking en personen met ASS.
Probleemgedrag kan door lichamelijke ziektes (15%) of psychische stoornissen (15%) veroorzaakt worden. Uit onderzoek bleek, dat voor het overblijvende deel de verklaring onder andere in de emotionele ontwikkeling en ASS gezocht kon worden. Mensen met een achterstand in emotionele ontwikkeling laten vooral hoge scores zien op Irritability en Hyperactivity. Tot slot is een van de adviezen dan ook: kijk bij een cliënt met ernstig probleemgedrag naar diens emotionele ontwikkelingsniveau en onderzoek of er sprake is van ASS.
In de forumdiscussie aan het eind van de middag werd nog eens benadrukt, dat emotionele ontwikkeling een belangrijk domein is, dat eigenlijk in de omschrijving van verstandelijke beperking thuis hoort. En ook dat de interactie tussen emotionele ontwikkeling en andere ontwikkelingsdomeinen, persoonlijkheidsontwikkeling en motivatie niet vergeten mag worden.