Anton Došen over integratieve diagnostiek en behandeling

Aantal keer bekeken: 3131 views

Volgens Anton Došen is het voor professionals van groot belang dat zij kennis hebben van verschillende ontwikkelingsaspecten. Hierdoor zijn ze beter in staat om de basale behoeften van de persoon (met een beperking) te herkennen en kunnen ze hierop adequaat inspelen. Door een goede kennis van ontwikkelingsaspecten kunnen professionals mensen met een beperking beter stimuleren in hun ontwikkeling. Bovendien kunnen ze met die kennis zorgen voor een effectievere behandeling en preventie bij het ontstaan van gedrags- en psychiatrische problemen.

FORTIOR interviewde Anton Došen over zijn multidimensioneel model voor emotionele ontwikkeling en persoonlijkheidsontwikkeling.

Anton, wanneer ben je aan de ontwikkeling van het integratieve model begonnen en hoe ben je er toe gekomen om dat te gaan doen?

Het denken over het integratieve model in mijn praktijk met kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking is tegelijkertijd begonnen met invoeren van ontwikkelingsperspectief in het diagnostisch proces, dat was ongeveer 30 jaar geleden. Integratief model betekent integratie van het ontwikkelingsperspectief met de bio-psycho-sociale dimensies die gebruikelijk zijn in de huidige algemene zorg voor geestelijke gezondheid en in de psychiatrie.

In het integratieve model worden alle bevindingen uit onderzoeken – van verschillende disciplines – geïntegreerd in een totaalbeeld van de persoon en zijn omgeving. Dit moet leiden tot een betere verklaring en begrijpen van gedrags- en psychische problemen van de persoon. Het gaat hierbij niet alleen om een psychiatrische diagnose maar ook om begrijpen van de processen die aan de diagnose ten grondslag liggen. Het niveau van emotionele ontwikkeling en de omgang door de omgeving met de emotionele basisbehoeften van de persoon spelen hierbij een belangrijke rol.

Klopt het dat je model vooral gebruikt wordt bij volwassen cliënten met een verstandelijke beperking die daarnaast gedragsproblemen hebben? Is het volgens jou terecht, dat het gebruik voornamelijk tot die groep beperkt is?

Dit model is zowel geschikt voor kinderen als volwassenen me een verstandelijke beperking. We weten tegenwoordig dat de cognitieve en emotionele systemen twee aparte systemen zijn. Bij ontwikkelingsproblemen moet ieder van deze systemen voldoende stimulatie voor ontwikkeling krijgen. Naast de ontwikkelingsdimensie zijn er bij mensen met een verstandelijke beperking altijd biologische, psychologische en sociale aspecten problematisch. Omwille van een adequate hulpverlening moet het algemene beeld van de persoon betrokken worden. Ik wil hiermee zeggen dat ontwikkelings- en integratief denken van een hulpverlener bij deze populatie noodzakelijk is. Dit is onafhankelijk van de leeftijd en onafhankelijk van het vertonen van gedragsproblemen. Als hulpverleners op deze manier denken, kunnen zij gedragsproblemen voorkomen en daarnaast de psychosociale ontwikkeling stimuleren.

Wat is de belangrijkste tip die je professionals in de zorg kunt meegeven?

Mijn belangrijkste tip is: Gebruik het ontwikkelingsperspectief-denken om de innerlijke beleveniswereld van de mens met een verstandelijke beperking te ontdekken en begrijpen. Betrek daarbij deskundigen uit andere disciplines. Een integratieve benadering betekent ook een holistische kijk op de problematiek waarin zowel de persoon als zijn leefwereld in beeld komen. Zo’n benadering zal bijdragen aan een vruchtbare samenwerking met andere disciplines en zal leiden tot vergroting van eigen kennis en kunde in de hulpverlening.

In memoriam Anton Došen

Op 3 januari 2023 is em. prof. dr. Anton Došen overleden. Anton nam in Nederland een vooraanstaande plaats in op het gebied van diagnostiek en behandeling van psychiatrische stoornissen en gedragsproblemen bij mensen met een verstandelijke beperking. Ook internationaal krijgt zijn ontwikkelingsdynamische benadering en model voor emotionele ontwikkeling steeds meer aanzien. Voor ons persoonlijk heeft Anton veel betekend met de indrukwekkende scholingen die hij bij ons gaf. Wij hebben altijd met ontzag voor zijn kennis en kunde naar hem geluisterd. Wij denken met liefde en dankbaarheid aan hem terug.

Catja van den Broek & Ad van den Broek

Wil je meer leren over het inschatten van emotionele ontwikkeling en het aansluiten op de basale emotionele behoeften?

FORTIOR organiseert trainingen over het inschatten van emotionele ontwikkeling met de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling en het aansluiten bij de basale emotionele ontwikkeling van mensen met een verstandelijke beperking. Lees hier meer