Aantal keer bekeken: 7027 views
De focus in de ondersteuning van mensen met een (verstandelijke) beperking is in de afgelopen decennia steeds meer verschoven van leven in een instelling naar volwaardig deelnemen aan de samenleving. Dit ondersteuningsparadigma leidt tot een andere kijk op het bieden van professionele zorg en ondersteuning. Klassieke beeldvorming in termen van ‘intelligentie’, ‘beperkingen’ en ‘(tekort aan) competenties’ is niet toereikend om tot effectieve ondersteuning te komen. Het kijken naar ‘ondersteuningsbehoeften’ is inmiddels een essentieel onderdeel van beeldvorming en het ontwikkelen van ondersteuningsplannen. In deze blog lees je meer over wat ondersteuningsbehoeften zijn en hoe je ondersteuningsbehoeften in kaart kunt brengen.
Buntinx beschrijft een ondersteuningsbehoefte als volgt: “De discrepanties tussen de competenties van de persoon enerzijds en de eisen van settings (bijvoorbeeld wonen, werken, sociale contacten, vrije tijd) binnen een maatschappelijke context anderzijds. Deze discrepanties kunnen worden overbrugd door ondersteuning”
Een ondersteuningsbehoefte gaat dus niet zozeer over wat iemand kan of niet kan. Als een cliënt “iets kan” wil dat nog niet zeggen dat hierbij geen ondersteuning nodig is. Ondersteuningsbehoeften gaan over welke ondersteuning nodig is om een leven te leiden als volwaardig lid van de samenleving. En met zoveel mogelijk kwaliteit van bestaan.
Ondersteuning is het mobiliseren van hulpbronnen en het ontwerpen van strategieën die het welzijn van mensen (met een verstandelijke beperking) zodanig bevorderen dat dit resulteert in méér zelfstandigheid, meer persoonlijke productiviteit, een grotere maatschappelijke participatie, méér integratie in de samenleving, en een verbeterde kwaliteit van bestaan. De omgeving kan belemmerend of bevorderend werken op het functioneren van een persoon. Door ondersteuning (begeleiding) kun je de omgeving veranderen, sturen en optimaliseren.
De American Association on Intellectual and Developmental Disabilities (AAIDD) ontwikkelde een functioneel en multidimensionaal ondersteuningsmodel. Het multidimensioneel model van de AAIDD laat zien hoe het functioneren van mensen met een verstandelijke beperking kan worden begrepen vanuit de dynamische interacties tussen intellectuele mogelijkheden, adaptief gedrag, gezondheid, participatie, context en geïndividualiseerde ondersteuning.
De basis van het AAIDD-model is de fundamentele gelijkwaardigheid van alle mensen in de samenleving. Het is een functioneel model omdat het niet het defect, de aandoening of het intelligentietekort centraal stelt, maar juist het functioneren van mensen in dagelijkse situaties. Dit functioneren vindt plaats in het spanningsveld tussen enerzijds de competenties (intelligentie en vaardigheden) van de persoon en anderzijds de verwachtingen en eisen van de omgeving. Daarnaast beïnvloedt ondersteuning dit functioneren positief.
Een van de instrumenten waarmee ondersteuningsbehoeften en de intensiteit ervan in kaart kunnen worden gebracht is de Supports Intensity Scale (SIS). De SIS is een instrument dat in 2002 werd ontwikkeld en in 2004 werd gepubliceerd door een AAIDD-commissie onder leiding van Thompson. De schaal is gebaseerd op het voorgenoemde AAIDD-model.
De SIS is initieel ontworpen om de intensiteit van ondersteuningsbehoeften van volwassen mensen met een verstandelijke beperking op een gestandaardiseerde manier te meten en in kaart te brengen. Inmiddels is er ook een versie voor kinderen (SIS-K) die in het Nederlands beschikbaar is voor veldtesten.
Bij de afname van een SIS worden alle facetten in de ondersteuning van een cliënt langsgelopen. Van de kleinste details tot grotere thema’s. Denk hierbij aan ondersteuning bij activiteiten in huis, persoonlijke verzorging, arbeid of dagbesteding. Maar ook leren en vorming, sociale activiteiten, meedoen in de samenleving, enzovoorts. Verder komt medische en verpleegkundige zorg aan bod. Het uiteindelijke doel van de afname is om een totaalbeeld van de cliënt te krijgen. Denk hierbij aan: op welke gebieden is ondersteuning nodig, hoe intensief en hoe vaak? De SIS neemt dus een groot aantal activiteiten onder de loep. Hierdoor komen ondersteuningsbehoeften aan het licht die mogelijk eerst niet werden onderkend.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod!
Bronnen
Onderzoek: Ondersteuningsbehoeften en wensen. Gebruik van de Supports Intensity Scale bij cliënten in de verstandelijk gehandicapten sector met ZZP 6&7. Onderzoek ten behoeve van het SCORE-onderzoek van Ipse de Bruggen. (2015) Door B.C. van Duin https://wathelptmij.nl/media/cms_page_media/34/Scriptie%20Bertine%20van%20Duin%2016-05-2015.pdf
Artikel: De Nederlandstalige versie van de supports intensity scale: psychometrische eigenschappen en toepassingen (2010) door Wil Buntinx, Claudia Cleas, Bea Maes & Paul Curfs https://www.researchgate.net/publication/291817275_De_Nederlandstalige_versie_van_de_supports_intensity_scale_psychometrische_eigenschappen_en_toepassingen
Bijlage: Multidimensioneel model van verstandelijke beperking volgens het AAIDD-model uit Specifiek Diagnostisch Protocol bij cognitief zwak functioneren en verstandelijke beperking (2019). http://www.prodiagnostiek.be/materiaal/CZF_AAIDD-model.pdf