Aantal keer bekeken: 744 views
In sommige instellingen bestaat de gewoonte om gedrag van cliënten te beheersen. Het is mogelijk dat er dan juist een negatieve spiraal ontstaat waarin problematisch gedrag vooral verslechtert in plaats van verbetert. Het is heel belangrijk om ook te zorgen voor “plezier” in de begeleiding van kinderen en volwassenen met ontwikkelingsproblemen. Want positieve emoties kunnen negatieve emoties overschrijven, ze dragen bij aan het ontstaan van een vertrouwensrelatie en motiveren tot leren. Floortime is een voorbeeld van een methode waarin plezier een belangrijke rol speelt.
In de literatuur staan verschillende aanwijzingen voor het feit, dat langdurige blootstelling aan stress een schadelijke uitwerking op de hersenen hebben door een hoge concentratie Cortisol (stresshormoon). Het hersengebied – dat nieuwe ervaringen opslaat in het lange termijngeheugen – de hippocampus gaat door stress in functie achteruit (Wijnroks, 2013). Positieve emoties stimuleren andere delen van het brein en vormen zo een tegenwicht tegen te veel stress. Zo zorgen positieve emoties voor een gevoel van veiligheid en verminderen ze angst door een remmende werking op de amygdala. Dit is een hersengebied dat onder andere reageert op prikkels die angst veroorzaken zoals dreigend gevaar. (Kandel, 2006, geciteerd door Došen op de studiedag emotionele ontwikkeling op 07.03.2013).
Volgens Anton Došen theoriedag emotionele ontwikkeling op 1 november 2018 is voor een gezonde psychosociale ontwikkeling het evenwicht tussen positieve (plezier, vertrouwen, hoop, e.d.) en negatieve (angst, woede, verdriet, schaamte, e.d.) emoties wezenlijk. Meer ruimte in de ondersteuning van kinderen en volwassenen met een ontwikkelingsbeperking voor plezier en andere positieve emoties komt dus dit evenwicht ten goede.
Mensen met een (ernstige) verstandelijke beperking hebben vaak stress, vooral als er sprake is van hechtingsproblematiek. Stress blokkeert groei en ontwikkeling, positieve energie geeft daarentegen ruimte voor ontwikkeling. Volgens Paula Sterkenburg draagt plezier bij aan het ontstaan van een vertrouwensrelatie. Vanuit een goede relatie kan de begeleider of ouder de persoon beter helpen bij het omgaan met stress.
Samen plezier hebben leidt er toe, dat het kind aandacht heeft voor de begeleider en gaat reageren op wat de begeleider doet. Overigens adviseert Paula om plezier en rust af te wisselen. Rust geeft het kind de gelegenheid zijn ervaringen te verwerken.
Dus door plezier en samen genieten ontstaat een hechte en veilige band. Die band is belangrijk op zich, maar maakt ook leren mogelijk: het kind leert zich op de ouder te richten, leert te reageren op de ouder, leert vaardigheden zoals het gebruiken van taal voor communicatie.
Als je leersituaties leuk en aantrekkelijk te maakt voor het kind, trek je zijn of haar belangstelling en de aandacht. Motivatie is een belangrijke voorwaarden voor leren.
Floortime is een methode die oorspronkelijk bedoeld is voor ouders van jonge kinderen met een ontwikkelingsbeperking. Ouders spelen met hun kind op de vloer (vandaar de naam Floortime). De Amerikaanse psychiater Stanley Greenspan ontwikkelde deze methode. Bij Floortime is de ouder hard aan het werk en heeft het kind steeds plezier.
Floortime is vanaf het begin al plezierig voor het kind, omdat de ouder of begeleider de wensen en initiatieven van het kind als startpunt neemt. De ouder sluit aan bij de interesse van het kind en houdt rekening met wat het kan. Het kind wordt niet beperkt. Alles wat het doet is goed en vormt de aanzet voor actie en reactie. De ouder vindt deze manier van spelen ook leuk en geniet van wat het kind doet en hoe zich dat uit, omdat het echt en betekenisvol is.
Door zelf op zijn gemak en ontspannen te zijn, haalt de ouder de druk weg bij het kind. Nu eens geen te hoge verwachtingen of reacties vanuit de omgeving waar het kind niets mee kan. Geen stress dus voor het kind maar een situatie die een kind zelf kan invullen en vormgeven. Een situatie daarom alleen al prettig is voor het kind. Het heeft de controle over de situatie.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod
Bronvermeldingen
Došen, A. (2013). Emotionele ontwikkeling bij mensen met een verstandelijke beperking. Handout van de presentatie op 07.03.2013.
Greenspan, S. What Is The Floortime Treatment for Autism? www….. (gelezen op 13.06.2013).
Sterkenburg, P.S. (2012). Vertrouwensrelatie voor ontwikkeling: een werkboek voor het opbouwen van een vertrouwensrelatie met kinderen en volwassenen met een ernstig verstandelijke of meervoudige beperking. Bartimeus reeks.
Wertz, S. Creating a Love of Learning. https://www.autism-programs.com/articles-on-autism/attitudinal-training.htm (gelezen op 13.06.2013).
Wijnroks, L. (2013). Kritische kanttekeningen bij de discrepantiehypothese en het concept overvraging: het stressmodel als alternatief. NTZ, 39/2, pag. 99-113.