Traumabehandeling voor mensen met een verstandelijke beperking blijft een uitdaging, zeker wanneer er sprake is van complexe PTSS. Voor veel cliënten sluiten reguliere behandelprogramma’s niet aan, waardoor effectieve hulp uitblijft. Om deze kloof te overbruggen, ontwikkelden Elmedina Dautovic (GZ-psycholoog en EMDR behandelaar) en Mirjam Lammers (GZ-psycholoog, cognitief gedragstherapeut en EMDR practitioner) vier jaar geleden de PTSS Xpress, een intensief en op maat gemaakt behandelprogramma speciaal voor deze doelgroep. In dit interview bespreken de ontwikkelaars hoe de PTSS Xpress tot stand kwam, wat het programma uniek maakt, en waarom het zo effectief blijkt voor cliënten met een belast verleden. Ook delen ze hun inzichten en tips voor zorgprofessionals die met deze doelgroep werken.
Vier jaar geleden begonnen we met de ontwikkeling van deze intensieve traumabehandeling omdat we regelmatig tegen muren en blokkades op liepen. Veel van onze cliënten hadden een zwaar belast verleden en PTSS-klachten, waarvoor we intensieve traumabehandeling noodzakelijk vonden. Toch lukte het niet om hen binnen de bestaande behandelprogramma’s geplaatst te krijgen. Dat maakte dat we zelf aan de slag wilden gaan. Het programma is dan dus eigenlijk ook uit nood geboren. Aanvankelijk begonnen we onder de naam ‘Traumatrein’. Inmiddels is de module doorontwikkeld en uitgebreid tot wat nu de PTSS Xpress heet.
Wat we doen is niet zozeer anders, maar de manier waarop we dingen doen wel. We hebben uitgebreid gekeken naar bestaande evidence-based interventies, literatuuronderzoek en onze eigen praktijkervaring met deze doelgroep. Al deze inzichten hebben we samengebracht in de PTSS Xpress, die we continu verder ontwikkelen aan de hand van de nieuwste kennis en inzichten.
De PTSS Xpress als geheel is nog geen evidence-based behandelmodule. We hebben pilot-onderzoeken gedaan, en de eerste resultaten zijn veelbelovend. De behandelmodule is opgebouwd uit verschillende evidence-based behandelinterventies, die allen ook goed toepasbaar gebleken zijn voor volwassenen met een verstandelijke beperking. Hierbij hebben wij in de PTSS Xpress module aanpassingen gedaan, om alle deelinterventies effectief toe te kunnen passen bij volwassenen met een verstandelijke beperking.
De ‘Traumatrein’ was het eerste intensieve behandelprogramma in Nederland voor volwassenen met een verstandelijke beperking en complexe PTSS. PTSS Xpress is een verbeterde, doorontwikkelde versie hiervan. Wat dit programma uniek maakt, is dat het verder gaat dan alleen traumabehandeling: er is zowel een voortraject als een natraject, waarin onder andere veel aandacht wordt besteed aan het effectief betrekken van het systeem van de cliënt bij de behandeling.
Onze ervaringen zijn divers, maar overwegend positief. We hebben een zeer complexe cliëntgroep behandeld, waarbij hoogspecialistische zorg nodig was. Veel cliënten kampten met ernstig (seksueel) misbruik en geweld vanaf jonge leeftijd. Het gaat om mensen die langdurig en vaak op jonge leeftijd trauma hebben meegemaakt, wat hen vandaag de dag op verschillende levensgebieden zwaar belast. Vaak waren deze cliënten elders al ‘uitbehandeld’ verklaard. Het programma heeft hen echter geholpen, soms tegen alle verwachtingen in. Zo konden we cliënten zien opbloeien en hun leven weer oppakken, waaronder een chronisch suïcidale vrouw die achteraf aangaf alleen nog in leven te zijn dankzij deze traumabehandeling.
Om PTSS Xpress te kunnen toepassen is het nodig om cursus te volgen. Tijdens de cursus ontvang je het volledige behandelprogramma, inclusief alle benodigde documenten voor het zelfstandig toepassen van de PTSS Xpress. Je leert interventies aan te passen en toegankelijk te maken voor jouw cliënten en oefent hiermee tijdens de opleidingsdagen. Er worden diverse casussen besproken, inclusief veelvoorkomende valkuilen en manieren om daaruit te blijven. Belangrijk is dat behandelaars al getraind zijn in EMDR of Imaginaire Exposure. Wij leiden hier namelijk niet toe op. We richten ons uitsluitend op het toepassen van deze technieken binnen deze complexe doelgroep.
Wees alert! Vaak wordt PTSS bij deze doelgroep onvoldoende herkend, en daardoor ook te weinig (effectief) behandeld. En dat terwijl er zo veel mooie evidence-based behandeltechnieken zijn die ook bij deze doelgroep effectief toe te passen zijn! Onze belangrijkste boodschap is: er kan heel veel! Het kan en het werkt. Laat je scholen en laten we met elkaar ook deze doelgroep behandelen.
FORTIOR organiseert in samenwerking met de ontwikkelaars Elmedina Dautovic en Mirjam Lammers een de cursus ‘Intensieve traumabehandeling voor volwassenen met een verstandelijke beperking: de PTSS Xpress’. Als je de cursus gevolgd hebt dan ben je op de hoogte van de ins&outs over diagnostiek en behandeling van PTSS bij volwassenen met een verstandelijke beperking of zwakbegaafdheid. Je kunt jouw cliënten goed, intensief en snel behandelen volgens de laatste inzichten. Je bent voorzien van alle kennis en materialen die je nodig hebt om het PTSS Xpress behandelprogramma zelf toe te kunnen passen. Meer over de cursus.