Aantal keer bekeken: 4720 views
In 2015 kwam het boek “Mentaliseren kun je leren” van Francien Dekker en Paula Sterkenburg uit. Dit boek is een introductie op Mentaliseren Bevorderende Begeleiding (MBB). Volgens Francien en Paula bevordert goed spiegelen het mentaliserend vermogen. In deze blog lees je meer over sensitief spiegelen.
Mentaliseren betekent dat je jezelf van buitenaf en de ander van binnenuit kunt zien. Jezelf van buitenaf zien betekent dat je naar jezelf kijkt alsof je naar een film kijkt waarin je zelf een rol speelt. Met de ander van binnenuit kunnen zien wordt bedoeld dat je aandacht hebt voor de gevoelens en gedachten die een ander in een bepaalde situatie zou kunnen hebben. In deze blog lees je meer over mentaliseren>>
De theorie over mentaliseren is een aanvulling op de gehechtheidstheorie, zoals beschreven wordt in de cirkel van veiligheid. Voor een veilige hechting is het nodig dat de ouder een veilige uitvalsbasis is van waaruit het kind de wereld kan gaan ontdekken (exploreren). Aan de andere kan is de ouder een veilige haven waar het kind terecht kan voor steun en troost. Een ouder is pas een veilige uitvalsbasis en veilige haven als hij of zij de emoties van het kind op een sensitieve manier kan spiegelen. Wat sensitief spiegelen is wordt in de volgende paragraaf uitgewerkt.
Een ouder die sensitief spiegelt is zich ervan bewust dat het kind een eigen binnenwereld heeft die verschilt van hem of haar zelf. De ouder probeert deze binnenwereld van het kind te begrijpen. Sensitief betekent dat de ouder gevoelig is voor de signalen van het kind en deze juist interpreteert. Bij spiegelen is het ook belangrijk dat de ouder responsief is door aan te sluiten op het signaal van het kind.
Bijvoorbeeld: als een kind huilt dan reageert de ouder door te verwoorden wat er aan de hand zou kunnen zijn. Hierdoor wordt het kind gekalmeerd en gerustgesteld. Daarnaast leert het kind zichzelf kennen van buiten (dus door de ogen van de ouders) naar binnen (eigen gevoelens, gedachten en wensen).
Het herkennen en benoemen van emoties is dus niet iets wat kinderen automatisch leren. Hiervoor is stimulans vanuit de omgeving nodig. Mede door de reacties van de ouders op het kind, leert het kind wat er bij hem of haar van binnen gebeurd. Als ouders “goed genoeg” in staat zijn om sensitief te spiegelen, leert het kind geleidelijk zijn eigen emoties kennen.
Spiegelende reacties van de ouder hebben ook een geruststellend en kalmerend effect op het kind. Als het ouder wordt leert het kind dat emoties je niet hoeven te overspoelen. Na verloop van tijd leert het kind zichzelf gerust te stellen en kleine frustraties te doorstaan. Dit geeft veerkracht en flexibiliteit.
Voor de meeste ouders is niet altijd mogelijk om goed te spiegelen. Ouders zijn zelf ook wel eens bang als hun kind bang is. Dan lukt het minder goed om het kind gerust te stellen. In de huidige tijd zijn ouders vaak druk en hebben ze niet altijd de rust om goed te spiegelen. Volgens Francien Dekker en Paula Sterkenburg is het niet erg als het spiegelen af en toe mis gaat. Het is wel belangrijk om de relatie met het kind altijd weer te herstellen.
Ook bij kinderen met een beperking is goed spiegelen niet vanzelfsprekend. Kinderen met een beperking geven andere signalen af dan ouders gewend zijn of ze reageren trager. Ouders moeten dan leren deze specifieke of vertraagde signalen op te merken zodat ze er sensitief en responsief op kunnen reageren.
Ook als begeleiders van mensen met een verstandelijke beperking emoties spiegelen, kunnen ze het mentaliseren bij hun cliënten bevorderen. Het is volgens Francien Dekker en Paula Sterkenburg belangrijk dat begeleiders de signalen van hun cliënten opmerken, deze juist interpreteren en er vervolgens adequaat op reageren. Begeleiders moeten er op bedacht zijn dat zij niet de verkeerde emoties spiegelen. Probeer daarom te checken of je de emotie juist hebt begrepen. Bij mensen met een verstandelijke beperking is het belangrijk het spiegelen vaak te herhalen. Gebruik daarbij eenvoudige taal en wees concreet.
Als begeleiders zelf niet goed in hun vel zitten dan lukt het spiegelen minder goed. Daarom is het belangrijk dat begeleiders zelf ook stil staan bij hun eigen emoties, gedachten en wensen. Ondersteuning van de organisatie en leidinggevende in dit bewustwordingsproces is heel belangrijk.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod
Bron
De inhoud van deze blog is in zijn geheel gebaseerd op: Francien Dekker- van der Sande en Paula Sterkenburg (2014). Mentaliseren kun je leren. Introductie in Mentaliseren Bevorderende Begeleiding (MBB). Een handreiking voor (adoptie/pleeg)ouders, begeleiders, leerkrachten en overige hulpverleners van kinderen, jeugdigen en volwassenen met een visuele en/of verstandelijke beperking bij wie sprake is van problematische gehechtheid, andere psychiatrische stoornissen en/of gedragsproblemen. Doorn: Bartiméus Reeks. Blz 27 t/m 31