Aantal keer bekeken: 654 views
Instellingen voor gehandicaptenzorg staan tegenwoordig voor flinke uitdagingen door bezuinigingen en veranderende wetgeving. Naast kwaliteit wordt nabijheid, ontschotting en prijsbewustheid door gemeenten en AWBZ gevraagd.
Peter Verbraak is oud-directeur van de zorginstelling Dichterbij. Rijnlands werken* en menslievende zorg noemt hij zijn vertrekpunten. Peter maakte tijdens zijn loopbaan meerdere vernieuwingen in de gehandicaptenzorg mee. Volgens Peter is het ook nu noodzakelijk dat de gehandicaptenzorg een stap vooruit zet door vernieuwing. Het is daarbij wel belangrijk om trouw te blijven aan de oorspronkelijke doelstelling van de zorgorganisatie.
De marketing kan verschillen maar de doelstellingen van de meeste zorgorganisaties lijken op elkaar. Vrijwel allemaal willen ze bijdragen aan een gelukkig leven van hun cliënten met een beperking. Alle zorgorganisaties zeggen dat ze hun cliënten centraal stellen. Vaak is niet de beperking het vertrekpunt voor de ondersteuning maar de mogelijkheden van de persoon. Meedoen in de samenleving wordt door bijna alle instellingen gestimuleerd. Ook willen veel moderne zorginstellingen samenwerken met de cliënt en zijn verwanten. Door de huidige bezuinigingen gebeurt het dat managers van zorgorganisaties deze uitgangspunten loslaten. De druk van bovenaf is te groot. De continuïteit van de organisatie gaat boven de continuïteit van de kernopdracht.
Peter Verbraak benadrukt dat het bij veel zorgorganisaties instellingen goed gaat, maar organisatiedruk zet managers steeds vaker aan tot beheersmatig gedrag. Strakke systemen en productiedoelen prevaleren boven de vraag van de cliënt. Dit sluit minder goed aan bij de persoonlijke redenen van professionals om te kiezen voor werken in de zorg. Ze willen mensen met een beperking (vooruit) helpen en leren uitgaan van hun eigen kracht. Werken met kwetsbare mensen betekent veel van jezelf geven. Zorgprofessionals moeten zich – in een sfeer van vertrouwen en veiligheid – vrij kunnen voelen om hun emoties te tonen. Een warme aanwezigheid van de manager is nodig in plaats van productiedwang en spreadsheetmanagement.
Ook voor mensen met een beperking zelf is een beheersmatige cultuur minder gunstig. Kwetsbare mensen hebben een omgeving nodig die veilig en liefdevol is. Als de manager goed “in zijn vel zit” geeft dat ruimte aan de medewerkers en dat heeft weer een positieve invloed op cliënten.
Organisaties kunnen trouw blijven aan hun oorspronkelijke opdracht als ze op tijd beginnen met een veranderingsproces. Een ingrijpende ontwikkeling van dit moment is de overheveling van zorg vanuit de AWBZ naar de WMO. Als bestuurders daarop nu anticiperen, hoeven ze straks niet “hardhandig” de achterstand in te halen.
Vernieuwing is een proces dat jaren duurt. In dit proces kun je mensen “meenemen”. Goede bestuurders en managers laten hun medewerkers tijdig “ontdekken” wat er in de toekomst gaat veranderen. Ze laten hen voelen waarom vernieuwing noodzakelijk is. Samen met de zorgprofessionals kan de manager de juiste route bedenken. Als medewerkers de ruimte krijgen om zelf uit te vinden wat werkt, is er meer draagvlak. Je hebt dit draagvlak nodig om een veranderingsproces te laten slagen.
Peter Verbraak vindt het belangrijk dat zorgorganisaties investeren in scholing om van hun medewerkers goede professionals te maken. Dit gebeurt nu te weinig. Bij welke organisatie krijgt werken volgens Vlaskamp of met de Presentiemethode van Baard voorrang boven scholing om de bureaucratische interne systemen te laten voortbestaan? En welke manager reflecteert – naast cijfers – nog op zijn eigen gedrag?
Peter Verbraak meent dat organisaties die – ook tijdens de huidige veranderingen – op professionele wijze “warme zorg” nastreven uiteindelijk de beste kaarten hebben.
* In een Rijnlandse organisatie is weinig tot geen hiërarchie, de staf is dienend, het leiderschap is gericht op het stimuleren van autonomie en vakmanschap. Het maken van winst is niet de enige belangrijke drijfveer.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod