FORTIOR versterkt jouw kennis en kunde
Meer informatie
Let op! Beperkt aantal plaatsen beschikbaar.
Aantal keer bekeken: 4138 views
Enkele jaren geleden verscheen het boek “De Polyvagaal-theorie en de transformerende ervaring van veiligheid” van Stephen W. Porges. De theorie beschrijft de biologische oorsprong van diversie vormen van sociaal gedrag en ook van psychische stoornissen. De Polyvagaaltheorie biedt een belangrijke basis voor de ontwikkeling van behandelingen voor onder andere stress en trauma. Volgens Porges zorgt een ontbrekend gevoel van veiligheid via zowel biologische als gedragsmatige wegen leidt tot psychische aandoeningen en lichamelijke ziekten. In deze blog lees je meer over het begrip veiligheid.
Porges verbaast zich erover dat in onze westerse maatschappij zo weinig aandacht is voor de belangrijke rol die “veiligheid” in het leven van mensen speelt. Misschien wordt de rol van veiligheid over het hoofd gezien omdat er een verkeerd beeld bestaat van veiligheid.
Veiligheid wordt door de overheid en (zorg)organisaties mogelijk meer opgevat in de zin van veiligheidsmaatregelen, zoals de inzet van camera’s, alarmsystemen of hekken. Deze omschrijvingen van veiligheid komen niet overeen met de manier waarop mensen veiligheid lichamelijk ervaren.
De westerse cultuur (inclusief onderwijs, zorg en religieuze instellingen) heeft expliciet de lichaamsgewaarwordingen ondergeschikt gemaakt aan denkprocessen. Opvoedings- en onderwijsstrategieën zijn er meer opgericht om cognitieve processen te bevorderen en te versterken, terwijl lichamelijke gevoelens en de neiging om te bewegen worden ingeperkt.
Volgens Porges wordt een gevoel van veiligheid vooral bepaald door lichamelijke responsen in plaats van cognitieve afwegingen, dat gebeurt aan de hand van verschillende omgevingsfactoren. Mensen bepalen of ze veilig zijn aan de hand van de “wijsheid” die in hun lichaam en zenuwstelsel zetelt. Hier is geen bewustzijn voor nodig. Veiligheid is vooral heel belangrijk op kwetsbare levensfases zoals tijdens de zwangerschap of bij jonge kinderen.
Een gevoel van veiligheid en dus een kalme fysiologische toestand biedt mensen de gelegenheid om veilige, vertrouwde relaties aan te gaan. Deze veilige relaties bieden mensen dan opnieuw meer gelegenheid om hun gedragsmatige en fysiologische toestand te co reguleren. Deze cirkel van regulatie is kenmerkend voor gezonde relaties die bijdragen aan zowel psychische als lichamelijke gezondheid.
De polyvagaaltheorie benadrukt dat neurale netwerken die verantwoordelijk zijn voor sociaal gedrag en emotieregulatie alleen beschikbaar zijn als het lichaam oordeelt dat de omgeving veilig is. Dit zijn de netwerken die bijdragen aan gezondheid, groei en herstel. Daarnaast is veiligheid belangrijk om het potentieel van mensen op allerlei terreinen mogelijk te maken, zoals bijvoorbeeld productiviteit en creativiteit
Elementen uit de omgeving, die voor sommige mensen prettig zijn, kunnen voor andere mensen weer verontrustend of angstaanjagend zijn. Het is belangrijk dat mensen hun eigen lichaamsresponsen en die van anderen respecteren. Het is daarnaast nodig om te begrijpen welke elementen uit de omgeving ons gevoel van veiligheid verstoren en hoezeer mensen worden geschaad als zij in een onveilige wereld leven.
Ook sociale interactie kan een rol spelen bij het ervaren van veiligheid. In de polyvagaaltheorie projecteert het sociale betrokkenheid systeem lichamelijke gevoelens en is het een ingang voor verandering. Volgens Porges bestaat het sociale-betrokkenheidssysteem uit een verzameling neurale banen die de spieren van het gezicht en hoofd reguleren. Pas als het sociale-betrokkenheidssysteem van beide personen signalen afgeeft die wederzijdse betrokkenheid en veiligheid uitdrukken, kan de sociale interactie steunend zijn. De zenuwen en structuren die betrokken zijn bij het sociale- betrokkenheidssysteem horen evolutionair gezien bij een neurale baan van het autonome zenuwstelsel die het hart kalmeert en de verdedigingsmechanismen doet afnemen.
De polyvagaaltheorie benadrukt dat behandelmodellen aandacht zouden moeten besteden aan zowel lichaamsgewaarwordingen van cliënten als aan de bevordering van die fysiologische toestanden die “positieve” aspecten van de menselijke ervaring zo groot mogelijk maken. Om tegemoet te komen aan de biologische drang van verbondenheid zou het streven om anderen veiligheid te bieden hoog op je persoonlijke agenda moeten staan.
Inzichten vanuit de polyvagaaltheorie kunnen heel bruikbaar zijn in de gehandicaptenzorg. Ook voor kwetsbare mensen met een verstandelijke beperking is het ervaren van veiligheid heel belangrijk. Door de cognitieve beperkingen bij mensen met een verstandelijke beperking is het lichaam een interessante ingang behandeling.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod
Bron:
In deze blog zijn enkele passages uit het boek “De polyvagaaltheorie en de transformerende ervaring van veiligheid” van Stephen W. Porges verwerkt. Wil je het hele boek lezen? Bestel het boek dan hier