Aantal keer bekeken: 1224 views
Samen met het Nederlands-Vlaams netwerk voor de Capabilitybenadering in het Sociaal Domein heeft FORTIOR in 2021 het het symposium De kracht van mogelijkheden: de capabilitybenadering in de zorg voor mensen met een beperking georganiseerd. Collin den Braber is docent en onderzoeker aan de Academie voor Sociale Studies (Avans Hogeschool) en lid van het netwerk. FORTIOR vroeg hem wat de capability benadering voor hem en zijn werk betekent.
Eerder werd deel 1 van het interview gepubliceerd, hier lees je het tweede deel.
De capabilitybenadering is geen methode maar een benadering die een kader biedt voor het handelen dat er op gericht is mogelijkheden te creëren om het welzijn van alle mensen te bevorderen. Daar komt bij dat een welzijnsvraag van iemand met bijvoorbeeld een verstandelijke beperking nu eenmaal anders is dan van iemand in armoede, of van iemand die net uit de gevangenis komt, van vrouwen die het slachtoffer zijn geworden van huiselijk geweld, spijbelende jongeren, van iemand die net de loterij heeft gewonnen of van eenzame ouderen. De capabilitybenadering doet daarom beroep op het kritisch reflecterend vermogen van sociaal werkers als het gaat om het werken met mensen in organisaties, in de wijk en op maatschappelijk niveau. De sociaal werker zou op basis van een kritische blik op zoek moeten gaan naar wat nodig is voor mensen om een goed leven te leiden en deze behoefte van mensen omzetten in doelgericht handelen. Het gaat om een kritische blik omdat het de kunst is om ‘goed zijn’ te kunnen koppelen aan ‘goed doen’ in het werken ‘met en voor’ kwetsbare mensen. Omdat het in onze diverse samenleving gaat om steeds meer verschillende mensen in verschillende contexten is dit altijd een zoektocht en uitproberen van interventies die naar verwachting zullen werken. De capabilitybenadering biedt dus geen garantie voor een oplossing maar gaat eerder uit van een kritische blik in de vorm van methodische twijfel bij het inzetten van sociale interventies. Dus de sociaal werker werkt vanuit een kritische blik, met een methodische twijfel, samen met alle belanghebbenden naar een zo goed mogelijk resultaat.
Gezien de effectieve inzet van de zorgprofessionals in het afgelopen covid-19 jaar zit het met die basishouding ten opzichte van kwetsbaren mensen doorgaans wel goed. Echter, als het gaat om het creëren van mogelijkheden voor zorgprofessionals om hun eigen leven, in dit geval hun werk, op een waardige manier vorm te kunnen geven blijft dit ook na covid-19 de nodige aandacht vragen. Uit de Covid-19 crisis blijkt ook hoe belangrijk de rol is van de sociale- en politiek context waar momenteel weinig oog lijkt te zijn voor de wensen en verlangens van zorgprofessionals, zoals een redelijke beloning. Het aanvankelijke applaus van de samenleving voor de zorgprofessionals is al lang verstomd en inmiddels gestrand in het verlangen van mensen naar bier en plezier.
Vanuit de capabilitybenadering wil ik studenten ten eerste vooral meegeven dat ze mensen in staat dienen te stellen eigen keuzes te maken voor het leven dat ze willen leiden en dat als uitgangspunt van hun professionele handelen te nemen. Ten tweede leven we in een geïndividualiseerde samenleving waarbij de nadruk gelegd wordt op de eigen kracht en verantwoordelijkheid om keuzes te realiseren, maar de capabiltybenadering vraagt nadrukkelijk ook aandacht voor de sociale- en omgevingscontext om keuzes te kunnen realiseren. Ten derde wil ik studenten meegeven dat ze bij het maken van keuzes vertrouwen hebben in de mogelijkheden van mensen, zonder daarbij de onmogelijkheden uit het oog te verliezen. Het moet altijd gaan om reële keuzes voor het realiseren van een waardevol leven om frustraties over tegenslagen te voorkomen. Kwetsbare mensen zijn echter vaak tot meer in staat dan zij zelf en de sociaal werker denken.
Jazeker, de capabilitybenadering is een holistische, meervoudige benadering van de kwaliteit van leven van mensen. Mensen zijn mens in alle dimensies die voor mensen belangrijk zijn zoals sociale relaties, familie, wonen, werk, gezondheid en vrije tijd. Dit vraagt om een interdisciplinaire benadering waarin samengewerkt wordt met verschillende disciplines, zoals je ziet gebeuren in sociale wijkteams. De capabilitybenadering is ook vakinhoudelijk interdisciplinair als het gaat om verschillende benaderingen binnen het sociaal werk. Denk daarbij aan de empowermentbenadering, de presentiebenadering, de superdiversiteitsbenadering, de mensenrechtenbenadering, of de positieve gezondheidsbenadering. Al deze benaderingen hebben hun waarde en zijn bruikbaar als het gaat om het bevorderen van welzijn en lijken elkaar eerder aan te vullen dan uit te sluiten.
Ook de keuze voor een methode hangt af van de vraag op basis waarvan gezocht wordt naar de meest effectieve interventie of combinatie van interventies. De capabilitybenadering wordt daarbij wel eens gezien als een moreel kompas op basis waarvan sociaal werkers met ander disciplines weloverwogen -kritische- keuzes maken voor een adequate strategie en de daarbij passende interventies. Toegegeven: hier valt nog een wereld te winnen.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod