Aantal keer bekeken: 2494 views
Op 6 juni 2023 organiseert LNEO (Landelijk Netwerk Emotionele Ontwikkeling) in samenwerking met FORTIOR weer een bijeenkomst. Tijdens deze bijeenkomst wil LNEO focussen op de betekenis van aanraken voor iemands emotionele ontwikkeling. In deze blog wil FORTIOR alvast ingaan op de relatie tussen aanraken en emotioneel welzijn.
Corona heeft aanraken en lichamelijk contact onder een vergrootglas gelegd. Wie herinnert zich niet de foto nog van minister de Jonge die omhelst wordt door een meneer met een verstandelijke beperking toen hij zijn prik gekregen had? Een beeld zegt zoveel meer dan woorden. Een omhelzing zegt zoveel meer dan woorden. Een verzorgende van mensen met dementie zei in de krant: “Mensen die woorden niet meer begrijpen, hebben aanrakingen nodig”. Lichamelijk contact in de vorm van omhelzen, een hand vasthouden of een arm om de schouder is soms nog het enige communicatiemiddel. Lichamelijk contact brengt beter dan woorden gevoelens over en ook verbondenheid en meeleven.
Aangeraakt worden door een ander is niet te vervangen door je zelf aan te raken. Aanraken betekent meer dan alleen de huid prikkelen. Aanraken heeft overduidelijk een intermenselijke dimensie. Door iemand aan te raken kan men contact met de ander maken. Aanraken heeft met andere woorden een sociaal-communicatieve functie, zoals de voorbeelden hierboven laten zien. Aanraken heeft echter ook een emotionele kant: het bevordert de emotionele ontwikkeling en het emotioneel welzijn.
Bij “aanraken” gaat het om meer dan alleen aanraken. Het gaat ook om strelen, vasthouden, knuffelen, kussen, omhelzen, massage of een arm om de schouder. Een mooi woord is koesteren: warm en liefdevol bejegenen; voor iedereen van jong tot oud waardevol om te ervaren. Dit is de basis van ons emotioneel welbevinden.
In de vroege kindertijd is aanraken zelfs onmisbaar voor een gezonde lichamelijke en geestelijke ontwikkeling. Met tactiele stimulatie en lichamelijk contact bevorderen ouders het contact met hun kind en daarmee hechtingsgedrag en hechting. Kinderen voelen zich geborgen en veilig. Ouders komen volgens Došen hiermee tegemoet aan de basale emotionele behoeften van het jonge kind.
Kinderen pakken de hand van hun vader of moeder, als ze angstig worden en zich niet op hun gemak voelen. Ook volwassenen zoeken fysiek steun bij elkaar bij verdriet, angst en grote onzekerheid.
In een ziekenhuis hebben medewerkers opgemerkt, dat mensen op spannende, stressvolle momenten behoefte hadden aan het vasthouden van de hand van een dierbare. Als dat niet kon, omdat dat niet mocht, dan was een vervanging door twee warme handschoenen een goed alternatief.
Uit deze voorbeelden blijkt, dat de affectieve aanraking een belangrijke functie heeft voor het omgaan van stress. Uit onderzoek blijkt, dat het effect van aanraken samenhangt met de manier waarop mensen gehecht zijn.
Aanraken betreft contact en relatie. Daarom is het belangrijk om ook stil te staan bij de kwaliteit van de aanraking. Het gaat er om, dat je ziet hoe de ander reageert op de aanraking, dat je je gewaar wordt van wat je aanraking met de ander doet en bij hem of haar teweeg brengt: blijft bijvoorbeeld de ademhaling rustig of juist niet, is er spanning of ontspanning bij de ander, trekt zij of hij zich terug?
Het contact kan per keer verschillen en het is de kunst om zelf in te voelen wat de ander op dat moment prettig vindt. Hij of zij voelt of iets goed voor hem is. Als de eerste contacten in goede harmonie verlopen, is het vertrouwen gewonnen en een goede basis gelegd. Ga niet over de grenzen van de ander heen. De aanraking wordt dan als onplezierig ervaren. Het vertrouwen is geschaad en lastig te herstellen.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod
Došen, A. (2014). Psychische stoornissen, probleemgedrag en verstandelijke beperking. Een integratieve benadering bij kinderen en volwassenen. Assen: Koninklijke Van Gorcum BV. (vijfde herziene druk).
Op een dag viel het niet meer mee, in het zorghuis. NRC 30/31 januari 2021 https://www.nrc.nl/nieuws/2021/01/29/op-een-dag-viel-het-niet-meer-mee-in-het-zorghuis-a4029604
Waar aanraken niet goed voor is. Volkskrant 18 april 2020 https://www.feelgoodhaptonomie.nl/wp-content/uploads/2020/04/aanraken.pdf
Marca van den Broek (2021) Aanraken. Reader
In dit ziekenhuis houden ze op een hele bijzondere manier je hand vast: ‘Zonder stress onder het mes’ De Gelderlander. 1 mei 2021 https://www.gelderlander.nl/winterswijk/in-dit-ziekenhuis-houden-ze-op-een-hele-bijzondere-manier-je-hand-vast-zonder-stress-onder-het-mes~a0822882/
Tjew-A-Sin, M. M. (2020). Contact Comfort: Psychological Effects of Actual and Simulated Affectionate Touch. Vrije Universiteit Amsterdam (proefschrift).