Aantal keer bekeken: 1858 views
Door Steven Degrieck
In ene klas of leefgroep maken we het vaak mee: een kind of bewoner weigert mee te gaan naar een bepaalde activiteit. Hij of zij blokkeert, wordt zeer passief of gaat net actief in het verzet. Vaak denken we dan aan een motivatieprobleem. Hij wil niet. Voor we echter zeker kunnen zijn dat het wel degelijk om een motivatieprobleem gaat moeten we eerst zeker zijn dat onze communicatie wel goed begrepen is. Kan het kind of de bewoner begrijpen wat er van hem of haar verlangd wordt?
In klassen of leefgroepen aangepast aan autisme en/of een verstandelijke beperking wordt er veel met dagschema’s of tijdslijnen gewerkt. Een overzicht van de komende activiteiten op een visuele manier. Dikwijls met picto’s of prenten die van boven naar beneden een overzicht geven van een dagdeel. Toch blijkt dit niet altijd een oplossing te bieden. Hoe komt dat?
In eerste instantie moeten we zeker zijn dat onze communicatie, ondanks dat ze dus al wel visueel en overzichtelijk is, wel degelijk begrepen wordt. Niet elk kind of elke bewoner begrijpt zomaar picto’s. Om zeker te zijn dat onze communicatie afgestemd is moeten we niet enkel rekening houden met de communicatievorm (woordbeelden, afbeeldingen, voorwerpen) maar ook met wat we het begripsniveau noemen. Welke informatie haalt een gebruiker uit zo’n woordbeeld, afbeelding of voorwerp? Begrijpt iemand echt de link tussen een picto van een hamer en het houtbewerkingsatelier waar hij verondersteld wordt naartoe te gaan? Begrijpt iemand de link tussen een hem aangeboden kopje en de keuken op het einde van de gang? Begrijpt iemand wel dat het gaat om de eettafel die te zien is op de foto en niet het plantje op de achtergrond? Dit heeft te maken met een combinatie van het ontwikkelingsniveau én een andere informatieverwerking die we bijvoorbeeld bij autisme zien. Bij mensen met een diep verstandelijke beperking zijn verwijzers soms te moeilijk en moeten we meer vertrouwen op routines. Zonder daarbij in rigiditeit te vervallen.
Daarnaast moeten we waken over de hoeveelheid informatie die we aanbieden. Voorspelbaarheid is belangrijk, maar iemand met een ernstig verstandelijke beperking begrijpt misschien niet het concept van ‘eerst en dan’ dat we proberen over te brengen door de afbeeldingen van boven naar beneden te ordenen. Je zal maar eerst naar de speelplaats moeten als je ook de afbeelding van ‘koek eten’ er net onder ziet hangen. We moeten rekening houden met hoeveel voorspelbaarheid iemand kan begrijpen. Dat betekent dat we soms niet vertrekken van een klassiek dagschema maar dat we informatie één per één aanbieden. Enkel in het nu.
Ten slot is het ook belangrijk hoe we precies die dagschema’s gebruiken. Zijn we wel coherent en consequent genoeg binnen een team? Doen we het allemaal altijd en op dezelfde manier? Enkel dan zal het voor het kind of de bewoner veiligheid en rust bieden. En als alles goed aangepast is, stimuleren we dan voldoende de zelfstandigheid in het gebruik, zodat het geen artificieel iets wordt? Hier kunnen een aantal tool s en aandachtspunten heel veel helpen.
FORTIOR is gespecialiseerd in het organiseren van trainingen voor professionals die werken met mensen met een verstandelijke beperking. Bekijk hier ons volledige aanbod