Zorg net onder de maat zorgt voor groei

Aantal keer bekeken: 261 views

In juni 2024 verzorgde Karel De Corte een boeiend webinar bij FORTIOR over het Emancipatorisch Methodisch Kader (EMK). Een opvallend onderdeel daarvan was het concept van “zorg net onder de maat”. In deze blog lees je hoe je groei en zelfontplooiing bij cliënten kunt stimuleren door bewust minder zorg te bieden dan nodig lijkt. Ook ontdek je welke handvatten het EMK je als hulpverlener biedt.

Aangeleerde hulpeloosheid 

Hulpverleners bieden al jaren zorg op maat aan mensen met een verstandelijke beperking, precies afgestemd op wat zij nodig hebben. Hoewel deze aanpak goed bedoeld is, heeft hij soms een keerzijde: “aangeleerde hulpeloosheid”. Want hoe meer hulpbronnen mensen hebben, hoe minder ze leren om zichzelf te helpen.

Cliënten die langdurig in instellingen hebben gewoond, worden vaak “voorwaardelijk” benaderd. Denk bijvoorbeeld aan stickers die kinderen krijgen voor gewenst gedrag. Deze aanpak helpt gedrag tijdelijk beheersbaar te maken, maar het belemmert de opbouw van een veilige, onvoorwaardelijke relatie. Als waardering steeds ‘verdiend’ moet worden, ontstaat er een machtsverhouding waarin de hulpverlener domineert. Na jaren in zulke relaties raken cliënten afhankelijk en leren ze niet om zichzelf te helpen.

Wil je meer weten over deze studiedag? Bekijk hier de webinar.

Kunnen cliënten zelf kiezen? 

De vraag is niet of mensen met een verstandelijke beperking kunnen kiezen, maar of ze de ruimte krijgen om dat te doen – inclusief de mogelijkheid om fouten te maken, net zoals ieder ander. Vaak zijn ze door eerdere (traumatische) ervaringen met voorwaardelijke zorg terughoudend geworden bij het maken van keuzes. Ze zijn mogelijk bang om de waardering van hun begeleiders te verliezen en ze hebben geleerd om sociaal wenselijke antwoorden te geven.

Cliënten die lange tijd in instellingen hebben gewoond, hebben vaak tijd nodig om weer te leren keuzes te maken en voor zichzelf te bepalen wat ze willen.

Wat is zorg net onder de maat? 

Karel De Corte legt uit dat zorg net onder de maat leidt tot meer groei en zelfontplooiing bij cliënten. De essentie van deze aanpak is:

• Net iets minder doen dan je denkt dat nodig is.
• Iets later ingrijpen dan je gewend bent.
• De comfortzone verlaten – zowel die van jezelf als van de cliënt.
• Samen met de cliënt een berekend risico nemen

(bron: Karel De Corte, webinar bij FORTIOR op 7 juni 2024)

Veiligheid is de grens 

Het idee van zorg net onder de maat voelt voor veel hulpverleners onnatuurlijk. Je bent immers opgeleid om te helpen, en niet ingrijpen kan ongemakkelijk aanvoelen. Maar dat betekent niet dat er geen grenzen mogen worden gesteld. Als de veiligheid van de cliënt of anderen in het geding is, moet je uiteraard ingrijpen.

Zelfbeschikking stimuleren betekent niet dat je overal “ja” op zegt of alles toelaat. Grenzen zijn belangrijk, maar moeten voortkomen uit verbinding en een onvoorwaardelijke relatie. Het doel is om grenzen te stellen in het belang van de cliënt, en niet vanuit controle of machtsbehoefte.

De kracht van een veilige relatie 

Een veilige, onvoorwaardelijke relatie is essentieel voor groei. Zoals een vogel alleen leert vliegen vanuit een stevig nest, kan ook een cliënt pas werken aan zelfontplooiing vanuit een basis van veiligheid, onvoorwaardelijkheid en gelijkwaardigheid.

Het Emancipatorisch Methodisch Kader (EMK) 

Het EMK biedt praktische handvatten voor hulpverleners om een balans te vinden tussen loslaten en beschermen. Het kader helpt professionals om cliënten ruimte te geven voor zelfontplooiing, terwijl ze tegelijkertijd zorgen voor veiligheid.  Lees hier een blog met een uitgebreide omschrijving van EMK.

Karel De Corte, de bedenker van EMK, benadrukt het belang van een nieuw evenwicht tussen zelfbeschikking van de cliënt en verantwoordelijkheid van de hulpverlener. Alleen dan kunnen mensen met een verstandelijke beperking volwaardig deelnemen aan de samenleving.

Wil je meer weten over deze studiedag? Bekijk hier de webinar.

Het EMK bestaat uit vier pijlers:

1. Relationeel kader – de kwaliteit van de relatie tussen cliënt en hulpverlener.
2. Instrumenteel kader – de methoden en technieken die worden ingezet.
3. Evaluatief kader – het monitoren en bijstellen van de zorg.
4. Strategisch kader – de lange-termijnplanning en doelen voor de cliënt.

Meer leren over het Emancipatorisch Methodisch Kader

FORTIOR organiseert in samenwerking met Karel De Corte een studiedag over EMK. Hier vind je meer informatie en kun je inschrijven

Bronvermelding

Webinar over het Emancipatorisch Methodisch Kader met Karel De Corte op 7 juni bij FORTIOR https://www.fortior.info/trainingen/archief/gratis-webinar-introductie-van-het-emancipatorisch-methodisch-kader-emk/

De Corte, K, (2018) Eerst vasthouden, dan loslaten. Het Emancipatorisch Methodisch Kader: houvast voor hulpverleners. Antwerpen: Garant