FORTIOR organiseert diverse scholingen over de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling. Lees hier meer over de:
Het SEO-R2 kleurenprofiel is een werkvorm gebaseerd op de SEO-R2 Schaal voor Emotionele Ontwikkeling bij mensen met een verstandelijke beperking-Revised 2. Het SEO-R2 kleurenprofiel is bedoeld voor gedragsdeskundigen die bekend zijn met het theoretisch kader van em. prof. Dr. A. Došen (psychiater) en het leuk vinden om dit thema wat breder neer te zetten voor het systeem rondom een kind of volwassene met een verstandelijke beperking.
Vaak denken mensen dat de SEO een afkorting is van “sociaal emotionele ontwikkeling”. Dat is niet juist. De afkorting staat voor de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling. Daarnaast wordt in de ontwikkelingsdynamische benadering niet gesproken over “sociaal emotionele ontwikkeling” maar “emotionele ontwikkeling”. Volgens de grondlegger van de ontwikkelingsdynamische benadering, em. prof. dr. Anton Došen (psychiater), zou er in het brein een cognitief en emotioneel systeem bestaan. Deze ontwikkelen zich tot op zekere hoogte onafhankelijk van elkaar maar werken wel samen. De wisselwerking tussen de emotionele en cognitieve ontwikkeling zorgen samen voor de sociale en persoonlijke ontwikkeling.
Bij veel kinderen, jongeren en volwassenen met een verstandelijke beperking is er sprake van een disharmonisch ontwikkelingsprofiel. Dit houdt in dat de verschillende persoonlijke ontwikkelingsgebieden van de persoon (bijvoorbeeld, cognitief, sociaal, emotioneel) zich niet gelijkmatig ontwikkelen. Wanneer er sprake is van een disharmonische ontwikkeling kan overschatting (een beroep doen op vaardigheden die nog niet of onvoldoende ontwikkeld zijn) of onderschatting (geen beroep doen op vaardigheden die al wel ontwikkeld zijn) in het dagelijks leven het gevolg zijn. Een disharmonisch profiel maakt een cliënt, vooral emotioneel, kwetsbaar en juist vanuit die emotionele kwetsbaarheid ontstaat bij veel cliënten psychische problematiek en/of moeilijk verstaanbaar gedrag. Het gevaar van overschatting is groot wanneer niet duidelijk is op welk emotioneel niveau een persoon met een verstandelijke beperking functioneert. De emotionele ontwikkeling bepaalt in belangrijke mate onze draagkracht in het dagelijks leven. Het kan het verschil maken tussen een goede dag of slechte dag voor een persoon.
Het is dus heel belangrijk om een instrument te hebben waarmee de emotionele ontwikkeling van een persoon met een verstandelijke beperking kan worden ingeschat.
De Schaal voor Emotionele Ontwikkeling (SEO) wordt al sinds 1985 gebruikt binnen de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking om een inschatting te maken van hun emotioneel functioneren. Door veel professionals, die werken met mensen met een verstandelijke beperking, werd de aanvullende informatie vanuit de SEO als bruikbaar ervaren. Er waren echter veel onduidelijkheden over de Schaal zelf omdat de gedragsitems multi-interpretabel waren.
Van 2009 tot eind 2011 is in België hard gewerkt aan een nieuwe SEO. Het Steunpunt Expertise Netwerken startte het project SENS-EO (inmiddels SAM-VZW). Het doel van het expertisenetwerk was om het thema emotionele ontwikkeling meer onder de aandacht te brengen binnen de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Het resultaat is onder andere de ontwikkeling van de SEO-R (Schaal voor emotionele ontwikkeling bij mensen met een verstandelijke beperking – Revised). De schaal is eenduidiger en meer/ook geschikt gemaakt voor afname bij volwassenen. Binnen het project is niet alleen vanuit theoretische invalshoek gekeken naar de SEO, maar men heeft ook gebruik gemaakt van de input en feedback van klankbordgroepen. In deze klankbordgroepen zaten orthopedagogen en psychologen uit de praktijk. De SEO-R heeft een duidelijke begrippenlijst. Daarnaast zijn een aantal domeinen aangepast (meer gericht op het emotionele aspect) en zijn er 3 domeinen bijgekomen. Toegevoegd zijn onder andere: Omgaan met vrije tijd, Morele ontwikkeling en Emotie-regulatie. Nieuwsgierig geworden? Zie voor meer informatie over de SEO-R: www.samvzw.be
Rachel de Groot heeft het SEO-R Kleurenprofiel ontwikkeld, eerst op basis van de SEO-R en later op basis van de SEO-R2. Het Kleurenprofiel bevat voor elk van de 13 domeinen uit de SEO is er een bakje met itemkaartjes waar de “kernen” of de “ontwikkeling” op afgedrukt staan. Iedere ontwikkelingsfase heeft daarbij een kleur gekregen. De itemkaartjes behorend bij de adaptatiefase zijn bijvoorbeeld roze.
Met de betrokkenen rondom een cliënt worden de kaartjes uitgekozen die kenmerkend zijn voor die persoon. Door de kaartjes per domein op een domeinkaart te verzamelen ontstaat een kleurenprofiel. In 1 oogopslag wordt duidelijk welke kleuren (ontwikkelingsfasen) overheersen, en welke domeinen afwijken qua kleur en dus een risico op onder- of overvraging met zich mee brengen. De werkvorm leent zich er voor om ook met grotere groepen mensen een inschatting te maken van het emotioneel functioneren. En kan daarnaast gebruikt worden als werkvorm binnen scholing rondom het emotioneel functioneren!
Het kleurenprofiel is bedoeld als middel om meer zicht te krijgen op het emotionele ontwikkelingsniveau. Vervolgens kan gezocht worden hoe de benadering en omgeving van de persoon met een verstandelijke beperking het beste op dit emotionele ontwikkelingsniveau kan aansluiten.
Het kleurenprofiel neemt de betrokkenen mee met de inschatting van het emotioneel functioneren en de basisbehoeften die daar uit voort vloeien. De eigen kennis en creativiteit van ouders, begeleiders en leerkrachten wordt actief gebruikt en het kleurenprofiel geeft de mogelijkheid om snel kennis toe te voegen rondom de emotionele ontwikkeling. Rachel de Groot heeft ervaren dat het maken van het kleurenprofiel bij de betrokkenen draagvlak creëert om er ook mee aan de slag te gaan! Om hun handelen en de omgeving van de onderzochte zo aan te passen dat ze zo goed mogelijk op de emotionele behoeften van de cliënt aan kunnen gaan sluiten.
Inmiddels is het kleurenprofiel aangepast aan de SEO-R2. Inhoudelijk komen nu alle itemkaartjes en domeinkaarten overeen met deze nieuwste versie van de SEO. De vormgeving is veranderd waardoor de kleuren beter naar voren kunnen komen. Op de domeinkaarten is de uitleg van het betreffende domein opgenomen en daar waar dat van toepassing is de inleidende vraag. De illustratie van de eerste fase is uitgebreid. De “baby” die afgebeeld staat is soms niet passend wanneer voor volwassenen een profiel wordt gemaakt. Daarvoor is de persoon in de “bubbel” toegevoegd.
Het kleurenprofiel bestaat uit:
Ken je collega’s of kennissen voor wie het SEO-R kleurenprofiel ook interessant zou zijn? Deel deze pagina dan met hen!
Bestellen
