FORTIOR versterkt jouw kennis en kunde
Meer informatie
Let op! Beperkt aantal plaatsen beschikbaar.
Aantal keer bekeken: 2040 views
In december 2016 kwam het boek “Emotionele ontwikkeling in verbinding” uit. Dit boek is bedoeld voor begeleiders van bijzonder uitdagende cliënten. Deze doelgroep kan een behoorlijke wissel trekken op begeleiders waardoor zij zich niet meer goed kunnen afstemmen op hun cliënten. Het is dus belangrijk dat niet alleen cliënten maar ook begeleiders worden ondersteund in hun noden. De auteurs van het boek koppelen het model voor emotionele ontwikkeling van Anton Došen aan de principes van emotionele beschikbaarheid en mentaliseren. De Vlaamse orthopedagoog Erik De Belie schreef twee boeiende hoofdstukken over “mentaliseren” waarvan in deze blog een beknopte samenvatting wordt gegeven.
Mentaliseren is emotioneel begrijpen. In het contact met je cliënten schenk je zowel aandacht aan je eigen gedachten, gevoelens, verlangens en overtuigingen als aan de binnenwereld van de cliënt. De binnenwereld van je cliënt kun je proberen af te leiden uit zijn gedrag en relationeel appel. Je hebt aandacht voor de mentale toestanden die aan de grondslag van ieders gedrag liggen
Wanneer je nieuwsgierig bent naar wat jouw cliënten drijft en hoe je door hen geraakt wordt, kan je op zoek gaan naar de gedachten, gevoelens, verlangens en overtuigingen die mogelijk schuilgaan achter hun uitdagende gedrag.
Inzicht in het emotionele ontwikkelingsniveau is ook heel belangrijk bij het afstemmen op de behoeften van cliënten. Hiervoor wordt vaak gebruik gemaakt van de SEO-R². De Belie pleit ervoor om de inschatting ruimer te kaderen en met een open blik ook te kijken naar beeldvorming en levensverhaal. De uitkomst van de SEO- R² kan worden gebruikt als een inspiratiebron om te mentaliseren over de emotionele noden van een cliënt. Zo zijn professionals beter in staat om de betekenis van het gedrag te begrijpen en in te gaan op het relationele appel dat op ze gedaan wordt.
De Belie omschrijft Mentaliseren als een innerlijke dialoog tussen buik en hoofd. Hij citeert Schön (1983) die het onderscheid maakt tussen knowing-in-action en reflection-in-action.
Knowing-in-action (buikgevoel): Dit gaat over onze intuïtieve kennis en zorgt ervoor dat we ons spontaan afstemmen op wat de cliënt nodig heeft. Deze kennis wordt beïnvloed door de werking van ons impliciete geheugen.
Reflection-in-action (hoofd): Dit betreft het vermogen om bewust stil te staan bij de eigen ervaring en intuïtieve kennis van de hulpverlener. Je reflecteert dan over jezelf, de relatie en emotionele noden van je cliënt.
Bij mentaliseren vertrek je vanuit het buikgevoel en verbind je die met je hoofd in het kader van reflectie. Na verloop van tijd gaat deze reflectie op zijn beurt het buikgevoel kleuren en rijker maken.
De Belie heeft het mentaliseren als een stapsgewijs proces omschreven. Het proces is gericht op het bevorderen van verbinding tussen begeleiders en cliënten. In het boek wordt dit proces weergegeven als een raderwerk met verschillende tandwielen.
De stappen in het proces:
Uitdagende relatie: Een uitdaging die je ervaart in de relatie met één of meerdere cliënten vormt het startpunt van het proces.
Eerste inschatting: Jouw buikgevoel vertelt je hoe je de situatie spontaan en onmiddellijk inschat. Als de emotionele arousal binnen de perken blijft, kun je overschakelen naar helpende beeldvorming. Als de arousal te hoog of te laag is, heb je ademruimte nodig.
Ademruimte: Je wordt bewust van je eigen emotionele spanningsopbouw. Je merkt je arousal en stress op en je gaat op zoek naar mogelijkheden om je emoties en stress te reguleren. Het kan nodig zijn dat je even uit de situatie stapt en tijd maakt voor jezelf.
Helpende beeldvorming: Hier ga je op zoek naar vragen als: Hoe zou het komen dat deze persoon zo reageert? Wat doet dit met mij en met onze relatie? Wat denk en voel ik daarbij? Bij het beantwoorden van deze vragen luister je naar je innerlijke dialoog. Dit kan ondersteund worden door een externe teamdialoog.
Wat heb ik nodig om: Als je een hypothese hebt gevormd over het uitdagende gedrag, kun je op zoek gaan naar hoe jij de relationele afstemming kunt maken. Soms lukt dit spontaan, op andere momenten is het nodig om hier langer bij stilt te staan.
Emotionele verbinding: Je zet mentaliseren om in een aanbod waarvan je denkt dat dit aansluit bij de cliënt. Als de cliënt goed reageert op jouw aanbod kun je de situatie loslaten. Wanneer dit niet geval is, zal je het proces weer van onderaf moeten herhalen.
Het proces van mentaliseren moet op maat worden afgestemd op wat teams en begeleiders als relevant en authentiek ervaren. Daarnaast hoeft het niet als een strak keurslijf te worden toegepast. Er mag voor een ander verloop worden gekozen als dit nodig is.
Bij complexe situaties is het aanbevolen om een buitenstaander te vragen om het proces van mentaliseren te coachen.
FORTIOR organiseert in samenwerking met Erik De Belie de studiedag “Mentaliseren als veilige basis voor emotionele verbinding”. Hierin leer je hoe je teams kunt ondersteunen zodat ze in staat blijven om zich voldoende af te stemmen op de emotionele behoeften van mensen met een verstandelijke beperking. Lees hier meer
Bron:
Emotionele ontwikkeling in verbinding. Coachingsmethodiek voor begeleiders van cliënten met probleemgedrag. Lees hier meer>>