Terug naar het overzicht

Ondersteuning van de emotieregulatie bij mensen met een verstandelijke beperking

13 apr 2023
Plaats
Hybride
Accreditatie

DATUM: Een hybride symposium op 13 april 2023 van 9:30 tot 16:30.
INHOUD: Tijdens dit symposium krijg je een aantal praktijkgerichte interventies aangereikt waarmee je cliënten met een lichte tot matige verstandelijke beperking kunt ondersteunen bij hun emotieregulatie.
SPREKERS: Wil Buntinx (dagvoorzitter), Paula Sterkenburg, Annemiek Grijpma, Marieke Weijburg, Suzanne Derks, Mark Meekel, Yvonne Schillemans, Tina Bellemans, Roel Kooijmans & Helger Thur.
LOCATIE: Congres- en vergadercentrum Domstad & via livestream.
ACCREDITATIE: Accreditatie is toegekend door NIP K&J/NVO OG en Register Vaktherapie. Overige accreditaties in overleg.
INVESTERING:  252,50 p.p. inclusief koffie, thee en lunch. FORTIOR is vrijgesteld van BTW.

Voltijd HBO / WO studenten en ouders mogen via de livestream deelnemen voor 35,00 p.p. Wil je hiervoor in aanmerking komen? Neem dan contact op via inschrijvingen@fortior.info.

Inschrijven

Wil jij leren hoe jij jouw cliënten beter kunt ondersteunen bij het omgaan met emoties?

Leren omgaan met emoties is een essentieel onderdeel van de persoonlijkheidsontwikkeling. Emotieregulatie is een kernvaardigheid die ervoor zorgt dat iemand naar tevredenheid kan functioneren in zijn of haar omgeving. Een goede emotieregulatie vormt de basis voor autonomie en een positief zelfbeeld. Het niet goed kunnen reguleren van emoties daarentegen is nadelig voor emotioneel welzijn en kan tot problematisch gedrag leiden.

 

Wat is belangrijk bij de ondersteuning van emotieregulatie bij mensen met een verstandelijke beperking?

Om te beginnen moet een cliënt vertrouwen kunnen hebben in degene die haar of hem ondersteunt en verbinding kunnen ervaren. Op het symposium wordt besproken waarom je voor die verbinding met je cliënt en voor een gevoel van veiligheid moet zorgen en hoe je dit kunt doen. Belangrijk voor cliënten, die behoefte hebben aan co-regulatie en emotionele nabijheid.

Wanneer cliënten zich verbonden en veilig voelen, ontstaat er bij hen ruimte voor leren en zich ontwikkelen. Door groeiende competentie neemt zelfvertrouwen en autonomie toe. Cliënten zouden kunnen leren helpende coping strategieën te gebruiken, zodat ze zelf negatieve emoties en stress beter in de hand kunnen houden. Als professional kun je je cliënten in dat leerproces prima ondersteunen. Op het symposium hoor je hoe je dat kunt doen op een manier die praktisch en doelgericht in te passen is in je cliëntondersteuning.

 

Praktijkgerichte interventies!

Tijdens dit symposium komen een aantal praktijkgerichte interventies aan de orde waarmee je cliënten met een lichte tot matige verstandelijke beperking kunt ondersteunen bij hun emotieregulatie. Die interventies worden toegelicht door sprekers die heel dicht op de praktijk staan. Ze werken met cliënten of doen praktijkgericht onderzoek.

De thema’s die aan bod komen zijn: De Social Baseline Theory, co-regulatie en de polyvagaal theorie, mentaliserende begeleiding, het stimuleren van de mentaliserende vaardigheden, aandachtspunten voor het gebruik van zelfhulp apps en de voordelen van bewegen voor emotieregulatie (een uitgebreide beschrijving van alle lezingen staat onder de tab “sprekers en lezingen”).

 

Hybride symposium

Bij dit symposium mag je kiezen of je op locatie of online deelneemt. Het bedrijf Audio Utrecht zal ervoor zorgen dat het symposium op professionele wijze in beeld wordt gebracht. Als je online deelneemt dan heb je een snelle internet verbinding nodig en een laptop/desktop met speakers en microfoon. We werken tijdens dit symposium met het programma Zoom.

Inhoud

De onderwerpen waaraan de sprekers aandacht besteden:

  • de relatie met de ander als buffer voor stress;
  • inzichten vanuit de polyvagaal theorie;
  • ondersteuning bieden bij mentaliseren;
  • het computerspel ‘jij & ik’, waarmee mensen met een verstandelijke beperking mentaliserende vaardigheden kunnen leren;
  • het positieve effect van bewegen op veerkracht en een effectieve emotieregulatie;
  • welke factoren bevorderen het gebruik van zelfhulp-apps voor cliënten?

Ochtend
09:30

Opening door de dagvoorzitter Wil Buntinx
09:35

Isolatie verhoogt stress en vergroot psychische problematiek

Paula Sterkenburg

Gelegenheid voor vragen
10:25

Emotieregulatie bezien vanuit de polyvagaaltheorie: over de rol van de cliëntbegeleider

Annemiek Grijpma

Gelegenheid voor vragen
11:15

Pauze
11:30

Mentaliserende ondersteuning

Marieke Weijburg
12:30

Lunch
 
Middag
13:30

Een computerspel om mentaliserende vaardigheden te leren

Suzanne Derks en co-onderzoekers:
Mark Meekel en Yvonne Schillemans

Gelegenheid voor vragen
14:25

Emotieregulatie en bewegen

Tina Bellemans

Gelegenheid voor vragen
15:15

Pauze
15:30

Zelfhulp-apps voor mensen met cognitieve en adaptieve beperkingen om de emotieregulatie te ondersteunen: kansen en uitdagingen (voor gebruikers én gebeleiders!)

Roel Kooijmans en Helger Thur

Gelegenheid voor vragen
16:25

Afsluiting door de dagvoorzitter
16:30

Einde
Dr. Wil Buntinx is gezondheidszorgpsycholoog/FAAIDD. Hij is zelfstandig onderzoeker en adviseur op het terrein van kwaliteit in de zorg voor mensen met een beperking (www.buntinx.org). Hij is tevens verbonden aan het Gouverneur Kremers Centrum, Maastricht University en hoofdredacteur van het Nederlands Tijdschrift voor de Zorg aan mensen met verstandelijke beperkingen (NTZ). Sedert 1997 is hij lid van het Committee on Definition and Classification van de American Association on Intellectual and Developmental Disabilities (AAIDD) en sinds 2012 van het team Expertise Collective (pôle Déficiences Intellectuelles) van het Institut National de la Santé et de la Recherche Médicale (INSERM) te Parijs.

Biografie Paula Sterkenburg

Prof. Dr. Paula Sterkenburg is bijzonder hoogleraar ‘Mensen met een visuele of visuele én verstandelijke beperking; sociale relaties & ICT’ aan de Vrije Universiteit Amsterdam. De leerstoel is ingesteld door Stichting Bartiméus en het Bartiméus Fonds. De leerstoel verbindt twee zorggebieden, de zorg voor mensen met een visuele beperking en die voor mensen met een visuele én verstandelijke beperking. Daarnaast verbindt de leerstoel wetenschap en praktijk door het onderbouwen van toepassingen en het toetsen ervan in de praktijk. Ze is coördinator van de academische werkplaats ‘Sociale Relaties en Gehechtheid’ van het samenwerekingsverband Bartiméus – Vrije Universiteit (sinds 2009) en samen met Mirjam Wouda coördinator van het Ons Tweede Thuis – Vrije Universiteit samenwerkingsverband (sinds 2015). Huidige projecten zijn onder andere: ‘EMB en ICT’; ‘Sociale relaties en ICT’; ‘Robot Bart stopt het piekeren’; ‘Stimulatiekleed voor kinderen met een visuele beperking’.  

Isolatie verhoogt stress en vergroot psychische problematiek

Nog nooit is er zoveel psychische problematiek in de samenleving gemeld dan tijdens of als gevolg van de Corona lock-downs. We zijn ons er meer bewust van geworden hoe belangrijk het contact met anderen werkelijk is. Een belangrijke ander draagt bij aan emotie- en stressregulatie. Volgens de Social Baseline Theory gaat juist de stress omhoog wanneer wij in moeilijke of uitdagende situaties alleen zijn en een belangrijke ander moeten missen. Volgens de Social Baseline Theory is het beter om nooit mensen te isoleren en om betekenisvolle relaties te bieden. De verwachting is dat wanneer we ons binnen de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking meer gaan richten op het aangaan van veilige relaties, gedragsproblemen zullen afnemen en de kwaliteit van leven omhoog zal gaan. Tijdens deze presentatie zal de Social Baseline Theory worden toegelicht en zal er worden stilgestaan bij verschillende manieren om een betekenisvolle relatie met mensen met een visuele en/of verstandelijke beperking aan te gaan.

Biografie Annemiek Grijpma

Drs. Annemiek Grijpma heeft orthopedagogiek gestudeerd en is gezondheidszorgpsychologe. Ze heeft achttien jaar bij een zorgorganisatie voor mensen met een verstandelijke beperking gewerkt, vooral voor de doelgroep mensen met EVMB, tot aan de start van haar eigen praktijk Canzo https://canzo.nl/. Ze is nog steeds actief in de zorg voor mensen met een verstandelijk beperking. Ze is  consulent bij het CCE (Centrum voor Consultatie en Expertise) en als Heartmath Groepstrainer geeft ze veel trainingen in de zorg aan teams die hun stressbestendigheid en veerkracht willen vergroten. Annemiek is auteur van het boek Maak veiligheid voelbaar, een boek over de toepassing van de polyvagaal theorie in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking.  

Emotieregulatie bezien vanuit de polyvagaaltheorie: over de rol van de cliëntbegeleider 

Hoe kun jij als cliëntbegeleider de cliënten ondersteunen bij emotie- en stressregulatie? Co-regulatie speelt daarbij een belangrijke rol en laat dat nou net een belangrijk onderdeel zijn van de polyvagaal theorie van Dr. Stephen Porges. Deze theorie noemen we ook wel de theorie van het je veilig voelen. In deze bijdrage komt de rol van het autonoom zenuwstelsel in dat gevoel van veiligheid en onveiligheid aan bod. We kijken naar jouw rol als cliëntbegeleider en hoe jouw eigen autonoom zenuwstelsel een rol speelt in het gevoel van veiligheid van je cliënt. Vanuit de hartcoherentie kijken we tot slot hoe je actief bij kan dragen aan het gevoel van veiligheid van jezelf en de cliënt met wie je werkt.

Biografie Marieke Weijburg

Drs. Marieke Weijburg is sinds 2005 werkzaam binnen Bartiméus. Bartiméus is een instelling voor mensen met een visuele beperking, die daarnaast zorg verleent aan mensen met o.a. een verstandelijke beperking. Zij is als orthopedagoog jarenlang verbonden geweest aan de woongroepen. Marieke werkt nu als gezondheidszorgpsycholoog bij de afdeling psychotherapie van Bartiméus. Ze verricht diagnostiek, verzorgt indicatiestelling en geeft behandeling. Tevens werkt zij voor het expertisecentrum Gehechtheid en sociale relaties. Ook geeft ze les over het diagnosticeren en behandelen van gehechtheidsproblematiek bij mensen met een visuele en/ of verstandelijke beperking. Tevens is zij zich meer gaan richten op Mentaliseren Bevorderende Begeleiding.  

Mentaliserende ondersteuning

Mentaliseren is het vermogen om na te denken over de gedachten, gevoelens en bedoelingen die je eigen gedrag of het gedrag van anderen bepalen. Cliënten met een verstandelijke beperking hebben meer moeite met het reguleren van stress en emoties dan cliënten zonder een verstandelijke beperking. Zij kunnen minder goed over zichzelf nadenken, gevoelens herkennen en uiten. Hun mentaliserend vermogen is hierdoor niet of minder goed ontwikkeld, dit kan psychische problemen tot gevolg hebben. In de presentatie wordt stil gestaan bij het begrip ‘mentaliseren’, het belang hiervan en komt naar voren hoe het mentaliserend vermogen bij cliënten bevorderd kan worden. Daarbij wordt er aandacht besteed hoe men een mentaliserende basishouding aan kan nemen om het mentaliserend vermogen te stimuleren bij deze cliënten. Aan de hand van videobeelden worden verschillende dimensies getoond en leert men het mentaliseren kennen en herkennen. Ook worden er interventies besproken die ingezet kunnen worden bij cliënten die zelf nog niet goed kunnen mentaliseren.

Biografie Suzanne Derks

Suzanne werkt sinds 2018 bij de Vrije Universiteit Amsterdam en is promovendus op het project ‘’Serious game ‘jij & ik’’’ voor volwassenen met een licht verstandelijke beperking, onderdeel van het grote project ‘Sociale relaties en ICT’ van de Vrije Universiteit. In haar promotieonderzoek is de serious game ‘jij & ik’ in co-creatie met co-onderzoekers met een licht verstandelijke beperking ontwikkeld en vervolgens onderzocht op effectiviteit. Bovendien is voor dit onderzoek de Reflective Functioning Questionnaire, welke mentaliseren meet door middel van reflectief functioneren, aangepast en onderzocht op psychometrische eigenschappen, een eerste stap naar het kunnen meten van mentaliseren bij deze doelgroep. Daarnaast heeft Suzanne aanvullende data verzameld over de serious game ‘jij & ik’ wanneer de game expliciet samen met een begeleider gespeeld werd. De game is na afloop van het onderzoek vrij beschikbaar. Meer informatie hierover zal gedeeld worden op de website van Sociale relaties en ICT en Facebook.  

Biografie Mark Meekel

Mark Meekel is ervaringsdeskundige bij Ons Tweede Thuis en co-onderzoeker bij de Academische Werkplaats ‘Sociale relaties & gehechtheid’ Bartiméus – VU – Ons Tweede Thuis. Mark is vanaf het begin betrokken geweest bij de ontwikkeling van de serious game ‘jij & ik’. Vanuit zijn ervaring als niet-gamer heeft hij feedback en advies gegeven op verschillende elementen in de serious game. Ook denkt Mark in andere projecten binnen de Academische Werkplaats mee.  

Biografie Yvonne Schillemans

Yvonne Schillemans is eveneens ervaringsdeskundige bij Ons Tweede Thuis en co-onderzoeker bij de Academische Werkplaats ‘Sociale relaties & gehechtheid’ Bartiméus – VU – Ons Tweede Thuis. Yvonne is iets later betrokken geraakt bij de ontwikkeling van de serious game ‘jij & ik’ maar kon toen ook vanuit haar ervaringen nog feedback en advies geven op verschillende elementen in de serious game. Yvonne denkt ook in andere projecten binnen de Academische Werkplaats mee.    

Een computerspel om mentaliserende vaardigheden te leren

Kan je mentaliserende vaardigheden trainen door middel van een computerspel? Deze vraag staat centraal in het onderzoek van Suzanne Derks. Mentaliseren betekent simpel gezegd het begrijpen van je eigen gedachten en gevoelens en die van anderen.  Het is een belangrijke vaardigheid voor het aangaan van sociale relaties en sociale interacties want zoals je je kunt voorstellen is het handig om te weten hoe je in sociale interacties op elkaar reageert. Het ontwikkelen van mentaliseren begint in de kindertijd, in een veilige gehechtheidsrelatie met ouders. De ontwikkeling hangt echter ook samen met de ontwikkeling van andere vaardigheden als sociale informatieverwerking, waardoor het kan dat het niet bij iedereen goed ontwikkelt, en hangt het kunnen gebruiken van de vaardigheid samen met andere factoren als stress. Voor mensen met een licht verstandelijke beperking kan mentaliseren lastig zijn. Het is echter mogelijk om mentaliserende vaardigheden te trainen. En kan dat zowel op een leuke als leerzame manier? Om die reden is de serious game ‘jij & ik’ ontwikkeld waarin zowel mentaliserende als stress-regulerende vaardigheden aan bod komen. Hoe ziet deze game eruit? En werkt de serious game ook echt? In deze presentatie zal Suzanne Derks samen met co-onderzoekers hier meer over vertellen.

Biografie Tina Bellemans

Dr. Tina Bellemans is bewegingswetenschapper en psychomotorisch therapeut. In 2021 verdedigde ze met succes haar proefschrift getiteld “Psychomotor therapy for people with mild intellectual disabilities or borderline intellectual functioning: What do you feel when you are angry?” aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Momenteel is ze werkzaam als docent bij de masteropleiding psychomotorische therapie aan Hogeschool Windesheim in Zwolle en is ze als postdoc onderzoeker verbonden aan het lectoraat Gezondheid, Bewegen en Welzijn. Daarnaast heeft ze een kleine aanstelling aan de Universiteit van Hasselt (B) bij de opleiding kinesitherapie. Haar huidige onderzoek is hoofdzakelijk gericht op psychomotorische therapie (PMT) bij mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB), met name wanneer er ook sprake is van problemen met het reguleren van boosheid en agressief gedrag.  

Emotieregulatie en bewegen

Bewegen is goed voor de gezondheid, dat wordt rijkelijk aangetoond door literatuur. Niet enkel voor de fysieke gezondheid, maar ook voor de mentale gezondheid. Zo wordt regelmatig bewegen geassocieerd met groter emotioneel welbevinden, minder depressieve gemoedstoestand en minder angst.  Daarnaast leidt regelmatig bewegen tot minder vaak ontwikkelen van emotionele problemen en stoornissen in vergelijking met niet-bewegers. Er lijkt beter om te kunnen gegaan worden met stressoren. Kortom, bewegen lijkt mensen te helpen veerkrachtig in het leven te staan. In deze presentatie zal de bijdrage van bewegen aan een effectieve emotieregulatie dan ook centraal staan. Met beweeginterventies wordt een context gecreëerd waarin mogelijkheden ontstaan om tot leren te komen. Hierbij kan gedacht worden aan het leren van sociale omgangsvormen en normen door deelname aan sportactiviteiten of aan het vergroten van het zelfvertrouwen door het vaardiger worden op sociaal en emotioneel gebied.  Ook wordt aandacht besteed aan het lichaamsbewustzijn in het kader van emotie(h)erkenning en -regulatie. De deelnemer zal aan het eind van deze presentatie op de hoogte zijn van het nut van bewegingsinterventies in het kader van emotieregulatie. Ook worden richtlijnen meegegeven waaraan deze interventies dan moeten voldoen.  

Biografie Roel Kooijmans

Drs. Roel Kooijmans is als scientist practitioner verbonden aan Koraal. Naast psycholoog bij De Hondsberg (onderdeel van Koraal) is hij onderzoeker en adviseur bij Koraal Kennis. Hij is betrokken bij onderzoeken in jeugdhulp, langdurige (VG) zorg en in het onderwijs. Veel van zijn projecten liggen op het snijvlak van ondersteuning, inclusie en e-health toepassingen. Roel doet als buitenpromovendus promotie-onderzoek bij de Universiteit van Amsterdam naar de eigenschappen van goede zelfrapportage-instrumenten voor mensen met cognitieve en adaptieve beperkingen.  

Biografie Helger Thur

Na ruim 10 jaar gewerkt te hebben als persoonlijk begeleider is Helger sinds 2019 digicoach bij Koraal. De digicoach coacht zorgmedewerkers bij het gebruiken van cliëntgerichte ICT-toepassingen, geeft advies over implementatie van e-health producten en voert implementatie samen met collega's uit. Helger is ervan overtuigd dat gebruik van e-health in de zorg voor verstandelijk gehandicaptenzorg alleen een succes wordt als we naast cliënten ook medewerkers faciliteren en ondersteunen bij implementatie en gebruik.  

Zelfhulp-apps voor mensen met cognitieve en adaptieve beperkingen om de emotieregulatie te ondersteunen: kansen en uitdagingen (voor gebruikers én begeleiders!)

Zelfhulp-apps staan op de mobiele telefoon of computer van de cliënt zelf. Het gebruik van  deze apps, die als doel hebben mensen met cognitieve en adaptieve beperkingen te helpen hun emoties te reguleren, biedt kansen. Zelfhulp-apps kunnen mensen die minder taalvaardig zijn, ondersteunen en daarmee hun eigen regie te vergroten. Bovendien zijn veel apps aantrekkelijk vormgegeven en motiveren ze cliënten om zelf een actieve rol te spelen bij hun behandeling. Het gebruik van deze digitale ondersteuningsmiddelen vereist wel bepaalde digivaardigheden, niet alleen van de cliënt, maar zeker ook van de begeleider! In deze presentatie laten we zien welke kansen er zijn, welke factoren het gebruik van zelfhulp-apps voor cliënten soms moeilijk maken, welke uitdagingen er voor begeleiders zijn én hoe we hiermee om kunnen gaan.

Cliëntgroep

De inhoud van dit symposium heeft betrekking op kinderen, jongeren en volwassenen met een matige of lichte verstandelijke beperking. De inhoud van het symposium is ook van toepassing op andere vormen van een ontwikkelingsbeperking.

 

Doelgroep

De studiedag is bedoeld voor orthopedagogen, psychologen, vaktherapeuten, verpleegkundigen, teamleiders, cliëntondersteuners, GGZ agogen, gezinshuisouders, leerkrachten en interne begeleiders, die werken met kinderen, jeugdigen en volwassenen met een verstandelijke beperking. Ook andere professionals, die belangstelling hebben voor het onderwerp, zijn van harte welkom.

 

Accreditatie

Accreditatie is toegekend door:

  • het accreditatiebureau NIP Kinder- en Jeugdpsychologie (K&J)/NVO orthopedagoog generalist (OG) voor het volgend aantal punten:
    • herregistratie: 6 punten
    • opleiding – behandeling: 3 punten
  • Na toekenning is deze accreditatie is ook geldig voor het SKJ;
  • Register Vaktherapie voor 5 punten

 

Overige accreditaties in overleg
Heb je een andere accreditatie nodig dan hierboven wordt vermeld? Dan kun je met FORTIOR overleggen of deze accreditatie kan worden aangevraagd. Neem voor overleg contact op met inschrijvingen@fortior.info

 

Certificaat en invoeren presentie

Iedere deelnemer die minimaal 90% van de contacturen aanwezig is geweest, ontvangt een certificaat als bewijs van deelname. Op het certificaat staan de accreditaties en hun ID-nummers vermeld.

Voor sommige registers van beroepsverenigingen, zoals NIP K&J / NVO OG en Registerplein,  voert FORTIOR de presentie in. Hiervoor hebben wij het nummer nodig waarmee je in het register van de beroepsvereniging bent ingeschreven. Zorg er dus voor dat je nummer bekend is bij FORTIOR.

 

Voorbereiding en studiebelasting

Het symposium is goed te volgen zonder voorbereiding.

De studiebelasting bestaat uit het aantal contacturen; het aantal contacturen bedraagt 5,5 uur.

Locatie

Het symposium vindt plaats in:

Congres- en vergadercentrum Domstad
Koningsbergerstraat 9
3531 AJ Utrecht

De locatie ligt op 10 minuten lopen vanaf station Utrecht Centraal.

Het congres en vergadercentrum heeft eigen parkeerplaats aan de achterzijde van ons pand, hier kun je weliswaar gratis, maar zeer beperkt je auto kwijt. Daarbij geldt vol=vol. Voor mindervalide gasten reserveren wij op verzoek graag een plek.

De parkeerterreinen van de Jaarbeurs bieden volop parkeergelegenheid op loopafstand van de locatie (P1ligt direct aan de overzijde van de Graadt van Roggenweg).Op de terreinen van de Jaarbeurs is een uitrijkaart te verkrijgen voor een dagtarief van € 24,- tot € 32,- (of € 4,40/4,90 per uur).

LET OP! in de wijk rondom het Cursus- en vergadercentrum is het betaald parkeren middels betaalautomaten (pinnen). De tarieven zijn door de gemeente bepaald en bedragen in 2023 € 5,43 per uur, € 38,01 voor een dagkaart (9.00 – 23.00 uur)

">

Blijf op de hoogte van nieuwe trainingen, ontwikkelingen en onze informatieve artikelen