Kinderen met een ontwikkelingsbeperking (zoals kinderen met autisme en/of een verstandelijke beperking), zijn vaak kwetsbaar op emotioneel en op sociaal gebied. In de zorg voor clíënten met verstandelijke beperking is steeds meer aandacht gekomen voor de emotionele ontwikkeling. Het is echter niet altijd eenvoudig om de emotionele ontwikkeling in de praktijk te ondersteunen en te stimuleren. Het BeReSpel slaat een brug tussen de complexe theorie over emotionele ontwikkeling en hoe je in de praktijk de ontwikkeling van kinderen of jongeren met een ontwikkelingsbeperking kunt verstevigen.
BeReSpel is een afkorting voor BewegingsRelatieSpel. Dit is een lichaamsgerichte vorm van spel en speltherapie voor kinderen met een ontwikkelingsbeperking. Bij het BeReSpel worden bewegen en het lichaamsbewustzijn als middel gebruikt om de emotionele ontwikkeling te bevorderen. Ook wordt het kind ondersteund om zijn eigen “Ik” te ontwikkelen en om hechte, veilige en positieve relaties aan te gaan met anderen.
Het BeReSpel kan worden toegepast door groepsleiders, pedagogische medewerkers en leerkrachten om op speelse wijze aan de emotionele ontwikkeling van kinderen te werken. Voor vaktherapeuten, speltherapeuten, logopedisten en fysiotherapeuten is het BeReSpel een aanvulling op hun specialisme, met name als de gebruikelijk agogische en therapeutische technieken onvoldoende aansluiten bij de basale emotionele behoeften.
Het BeReSpel is een manier om aan emotionele ontwikkeling te werken. Het spel is geschikt voor jongeren en kinderen met een ontwikkelingsbeperking (autisme en/of een verstandelijke beperking) en een zeer prille emotionele ontwikkeling (0-36 mnd.), een disharmonisch ontwikkelingsprofiel, basisonveiligheid en/of problemen in de contactname. Bij BeReSpel spelen professional en/of ouder samen met het kind.
De bewegings- en relatiespelletjes verstevigen de zelfbewustwording en het vermogen om contact met elkaar te maken. Speelse interacties, positieve bewegings- en contactervaringen (met of zonder knuffelbeer) nodigen het kind uit om zichzelf, de ander, en de ruimte om zich heen te verkennen. Ook wordt het kind hiermee gestimuleerd om zich verder te ontwikkelen. Het BeReSpel helpt begeleiders, ouders of therapeuten om meer zicht te krijgen op de emotionele behoeften van het kind. Daarnaast geeft het spel handvatten om goed op deze behoeften aan te sluiten met praktische spelvormen die veel ontspanning en plezier opleveren en de relatie met elkaar versterken.
Basiselementen van BeReSpel zijn: Ik-besef, Ander-besef, omgevingsbewustzijn, veilig contact, sensitiviteit en responsiviteit, zelfvertrouwen en vertrouwen in de ander. Het doel hiervan is niet het stimuleren tot prestaties, maar het samen plezier beleven met respect voor elkaar en uitnodigen tot een ‘gesprek’ via lichaamsbewustzijnspel, bewegingspel en relatiespel.
De begeleider doet allerlei verschillende spelvormen met het kind die gericht zijn op het lichaamsbewustzijn en op beweging. Het is daarbij niet belangrijk dat een kind deze oefeningen ‘goed’ of ‘fout’ doet. Wel gaat het er om dat een kind zich daardoor bewuster wordt van zichzelf. Daarmee wordt de basis van zijn eigen “Ik” verstevigd. Door de spelletjes met elkaar te doen in een veilig contact, leert een kind tegelijkertijd ook veel over de ander: hoe leer ik de ander te vertrouwen, hoe kan ik me veilig voelen bij de ander, de ander is er om voor mij te zorgen, ik mag mezelf zijn bij de ander, het is léuk om contact te maken met de ander! Zo wordt er een steviger fundament gelegd voor zelfbewustwording en voor het vertrouwen in de ander. Het kind leert dat de ander iemand is met eigen ideeën en gevoelens. Dan kan er ook ruimte komen voor het uittesten van de eigen krachten en om samen te werken.
Essentieel is steeds dat er sprake is van sensitiviteit en responsiviteit in de manier waarop de begeleider met het kind omgaat: de begeleider voelt de signalen die het kind uitzendt, goed aan, interpreteert deze signalen en geeft er ‘antwoord’ op in de verschillende bewegingsrelatie-spelvormen: caring-spel, against-spel en shared-spel. Daarnaast kunnen diverse lichaamsbewustzijnspelletjes het kind vertrouwd maken met zijn eigen mogelijkheden en zelfbewustwording stimuleren.
Bij kinderen met een beperking is de sensorische prikkelverwerking vaak overgevoelig of ondergevoelig. BeReSpel houdt hier gericht rekening mee, zodat er sprake kan zijn van extra emotionele veiligheid. Bij kinderen die door de gevolgen van hun beperking nog over weinig gevarieerde en uitgebreide communicatiemogelijkheden beschikken, worden veel spelletjes aangeboden die de basisvoorwaarden voor contact en communicatie versterken.
Bij BeReSpel zijn er in principe weinig materialen nodig; een mat, een deken/slaapzak of kleedje, een kleine en/of grote knuffelbeer, een doek, en een spelruimte die qua afmetingen voldoende gelegenheid tot bewegen biedt. Verder kan speciaal voor kinderen met een beperking en/of autisme gebruik worden gemaakt van extra hulpmiddelen zoals concrete verwijzers, foto’s of picto’s, en prentenboeken.
Het BeReSpel is gebaseerd op de bewegingspedagogiek van Veronica Sherborne, op het Sherborne Samenspel van Els Hasselaar en Lidwien Mineur en op de ontwikkelingspsychologie van Margaret Mahler. Bovendien wordt aansluiting gezocht bij de (hechtings)theorieën van A. Došen, T. Bakker-van Zeil, S. Greenspan, J. Bowlby e.a.
De docent is Diana Kersten, ontwikkelaar van het BeReSpel. Ze geeft je eerst een overzicht van de theorieën die te grondslag liggen aan het BeReSpel. Daarna krijg je uitgebreid de gelegenheid om met het spel te oefenen. Diana illustreert haar verhaal met haar eigen videobeelden van het BeReSpel bij individuele kinderen en kleine groepjes kinderen. Het is de bedoeling dat je na de studiedag zelf de eerste stappen met het BeReSpel kunt zetten in je eigen werksituatie.
De volgende thema’s worden behandeld:
De studiedag is zonder voorbereiding te volgen. Indien gewenst kan de aanbevolen literatuur doorgelezen worden.
De docent wil graag vooraf een aantal dingen van je weten: Met doelgroep werk je? Welke kalenderleeftijd hebben de cliënten waarmee je werkt? En welke ontwikkelingsleeftijd hebben ze, zowel cognitief en emotioneel? Werk je in een groep of werk je individueel? Hierover zal je vooraf worden gemaild.
Voor het praktijkgedeelte van de studiedag heb je het volgende nodig: warme (anti-slip)sokken en kleding waarin je prettig kunt bewegen, een deken (liever géén fleecedeken) of slaapzak, een (yoga)matje.
De studiebelasting bestaat uit het aantal contacturen. Bij deze studiedag is dat 6 uur.
De stof van de studiedag heeft betrekking op jongeren en kinderen met een ontwikkelingsbeperking (autisme en/of een verstandelijke beperking) en een zeer prille emotionele ontwikkeling (0-36 mnd.), een disharmonisch ontwikkelingsprofiel, basisonveiligheid en/of problemen in de contactname.
De studiedag is bedoeld voor:
Na afloop van de studiedag ontvangt iedere deelnemer een certificaat als bewijs van deelname. Op het certificaat staan de accreditaties en hun ID-nummers vermeld.
Toen ik 30 jaar geleden begon met het geven van speltherapie aan cliënten met een verstandelijke beperking, bleek al snel dat werken op het niveau van symbolisch spel bij het overgrote deel van de kinderen te hoog gegrepen was. Sherborne Bewegingspedagogiek met de lage insteek van lichaamsgericht werken, bleek een goed uitgangspunt te zijn voor een andere vorm van speltherapie. Dat heb ik als speltherapeut bij diverse Kinderdagcentra in de gehandicaptenzorg verder kunnen ontwikkelen tot BeReSpel, als therapievorm voor kinderen met problemen in de emotionele ontwikkeling en voor kleine groepjes kinderen om de emotionele ontwikkeling te ondersteunen en te stimuleren. In de loop der jaren is daar ook BeReSpel voor ouder en kind bijgekomen, om het contact en de hechtingsrelatie te helpen ontwikkelen.
Tegenwoordig richt ik mij onder andere op scholing en training voor professionals in de zorg voor verstandelijk beperkten en voor ouders met een kind met een verstandelijk beperkt kind.
Bekijk de docent
| Ochtend | |
| 10:00 | opening |
| 10:05 | Theorie: ontwikkelingspsychologie van Margaret Mahler |
| 11:15 | Pauze |
| 11:30 | Vervolg theorie Margaret Mahler |
| 12:30 | Lunchpauze |
| Middag | |
| 13:30 | Basisprincipes Sherborne Bewegingspedagogiek + workshop BeReSpel |
| 14:30 | Pauze |
| 14:45 | Vervolg workshop BeReSpel |
| 17:00 | Afsluiting |
Deams, J. e.a. (2017). Sherborne Bewegingspedagodiek, ontwikkelingsstimulerend bewegen. Amsterdam Uitgeverij Schuyt & Co Van Halewyck Bestel dit boek hier>>