Fysiek
DOCENT: Ilse Noens
INHOUD: welke rol deze informatieverwerking speelt in de communicatie van kinderen en volwassenen met autisme en gaat na hoe de kennis, die uit het onderzoek voortkomt, in de praktijk gebruikt kan worden voor diagnostiek, begeleiding en behandeling.
Inschrijven nieuwsbrief
Communicatie is lastig voor mensen met autisme. Problemen met de communicatie kunnen onder andere leiden tot stress en gedragsproblemen. Mensen met autisme verwerken informatie op een bijzondere manier. Zij kunnen voelen, ruiken, proeven, zien en horen, maar hebben moeite om de waargenomen informatie samen te voegen en er de juiste betekenis aan te verlenen. Zij ervaren de wereld als het ware in losse puzzelstukjes.
Prof. dr. Ilse Noens onderzoekt welke rol deze informatieverwerking speelt in de communicatie van kinderen en volwassenen met autisme en gaat na hoe de kennis, die uit het onderzoek voortkomt, in de praktijk gebruikt kan worden voor diagnostiek, begeleiding en behandeling. Op de studiedag vertelt Ilse Noens wat er bekend is over het onderwerp betekenisverlening en communicatie bij mensen met autisme en hoe dat in de praktijk kan worden toegepast. Ilse Noens heeft samen met prof. dr. Ina van Berckelaer-Onnes en Roger Verpoorten de ComVoor en de video “Met ANDERE woorden” ontwikkeld (de video gaat over ondersteunende communicatie voor kinderen met autisme en een verstandelijke handicap). De ComVoor zelf wordt niet besproken, maar de studiedag biedt wel informatie die nuttig is om de uitkomst van onderzoek met de ComVoor en de adviezen die daaruit voortvloeien, te kunnen toepassen.
Veel mensen met autisme hebben moeite met communicatie. Uit onderzoek blijkt dat een aanzienlijk deel van de mensen met autisme niet over voldoende functionele spraak beschikt om zich in dagelijkse situaties te kunnen redden. Dit kan bij deze mensen tot ernstige gedragsproblemen leiden. Met name de receptieve problemen hangen sterk samen met afwijkend gedrag. Zelfs bij mensen met autisme die functionele taal ontwikkeld hebben, is de receptieve communicatie meestal zwakker dan op grond van expressief taalgebruik verwacht kan worden, uitgaande van de normale taalontwikkeling. Dit betekent dat deze mensen voortdurend het risico lopen overschat en overvraagd worden door hun sociale omgeving, met probleemgedrag als mogelijk gevolg. Communicatieproblemen kunnen een grote spanningsbron vormen voor ouders en begeleiders.
Een juiste (communicatieve) afstemming tussen mensen met autisme en hun sociale omgeving is van essentieel belang. Iedereen die met kinderen en volwassenen met autisme werkt, zou op de hoogte moeten zijn van de relatie tussen betekenisverlening en communicatie. Op de eerste plaats is het belangrijk dat ouders en begeleiders goed weten op welk niveau een kind of volwassene betekenis verleent, zodat ze zich in hun communicatie kunnen richten op wat de persoon kan, zonder hem of haar te overvragen. Op de tweede plaats is het van groot belang dat kinderen en volwassenen met autisme adequaat worden ondersteund in hun communicatie. Uit onderzoek is bekend dat goede communicatieve vaardigheden de ontwikkeling van een kind met autisme gunstig kunnen beïnvloeden en de sociale relaties kunnen verbeteren. Door de groei van de communicatieve redzaamheid van kinderen en volwassenen met autisme nemen de mogelijkheid zelf hun leven in te vullen en daarmee de kwaliteit van hun bestaan toe.
Om orde aan te brengen in de chaos die mensen met autisme beleven is ondersteunende communicatie nodig, afgestemd op het individu. In dagverblijven en speciaal onderwijs wordt vaak gebruik gemaakt van pictogrammen (plaatjes). Deze vorm van ondersteunende communicatie kan voor sommige kinderen en volwassenen met autisme te hoog gegrepen zijn. Naast de vorm van de ondersteunende communicatie moet ook het niveau van betekenisverlening waarop nauwkeurig worden bepaald. Goede diagnostiek moet dus aan het gebruik van ondersteunende communicatie vooraf gaan.
Tijdens de studiedag op 12 juni 2009 geeft Ilse Noens aan hoe wetenschappelijke kennis over betekenisverlening in de praktijk kan worden ingezet bij ondersteunende communicatie.
Prof. Dr. Ilse Noens is docent aan het Centrum voor Gezins- en Orthopedagogiek van de Katholieke Universiteit Leuven en als supervisor verbonden aan de Orthopedagogische Consultatiedienst Leuven. In de periode daarvoor was ze verbonden aan de afdeling Orthopedagogiek van de Universiteit Leiden. Het centrale thema waar Ilse zich in haar onderzoek op richt, is de relatie tussen gedrag en cognitie bij kinderen en volwassenen met een autismespectrumstoornis en de vertaling naar diagnostiek en interventies. De uitkomsten van haar onderzoek naar betekenisverlening en communicatie heeft ze in haar proefschrift “Pieces of the Puzzle. Sense-making and Communication in Autism Spectrum Disorders” beschreven.
De studiedag is geschikt voor professionals die in hun praktijk werken met mensen met autisme, zoals jonge kinderen en mensen met een verstandelijke beperking. De studiedag is bedoeld voor:
| Ochtend | |
| 10:00 | Opening |
| 10:15 | Autisme en betekenisverlening |
| 11:15 | Pauze |
| 11:30 | Betekenisverlening en communicatie |
| 12:30 | Pauze |
| Middag | |
| 13:30 | Aanknopingspunten voor diagnostiek en interventie 1. |
| 14:30 | Pauze |
| 14:45 | Aanknopingspunten voor diagnostiek en interventie 2. |
| 16:00 | Vragen uit het publiek |
| 16:30 | Afsluiting |
