Fysiek
DOCENTEN: Filip Morisse, Mieke Blontrock, Erik De Belie en Chris Van Dam.
INHOUD: Hoe je teams en begeleiders kunt ondersteunen zodat zij zich blijven afstemmen op de (emotionele) noden van cliënten met verstandelijke beperking en probleemgedrag.
ACCREDITATIE: Wordt aangevraagd bij NIP/NVO, SKJ. Accreditatie is toegekend door register leraar.
Deze studiedag wordt niet meer herhaald. Ben je geïnteresseerd in dit thema kijk dan eens bij Mentaliseren als veilige basis voor emotionele verbinding of Coachen naar verandering.
Inschrijven nieuwsbriefMensen met een verstandelijke beperking en bijkomende gedrags- en psychiatrische problematiek hebben nood aan aangepaste, intensieve en gespecialiseerde ondersteuning. Ze hebben hier ook recht op. Het gedrag van personen met complexe problematiek kan echter een grote impact hebben op begeleiders (of andere professionals die met deze doelgroep werken) en de dynamiek binnen een team. Als begeleiders niet goed worden ondersteund bij het onderkennen van en omgaan met hun eigen noden, lukt het hun niet meer om zich ‘goed genoeg’ af te stemmen op het emotionele ontwikkelingsniveau van hun cliënten.
Tijdens deze studiedag krijg je meer informatie waarmee je teams beter kunt begeleiden zodat zij oog hebben voor de (emotionele) behoeften van hun cliënten met een verstandelijke beperking en daarnaast niet uit het oog te verliezen wat ze zelf nodig hebben om voldoende afgestemd te blijven. Je maakt onder andere kennis met het HILL-model (High Impact Learning that Lasts), het reflectiespel Mentemo en het Brugse model voor oplossingsgerichte coaching.
Hogeschool Gent (E-QUAL, expertisecentrum Quality of Life) voerde een onderzoek uit naar de ondersteuning van begeleiders en teams. In dit onderzoek werd nagegaan of de afstemming van begeleiders op cliënten kan worden verbeterd door hun emotionele beschikbaarheid en mentaliserend vermogen te versterken. Uit dit praktijk wetenschappelijk onderzoek in een leefgroep voor cliënten met een verstandelijke beperking en probleemgedrag bleek dat coaching on the job de beste resultaten biedt voor het versterken van kennis en competenties bij begeleiders.
Naar aanleiding van het onderzoek verschenen eind 2016 het boek “Emotionele ontwikkeling in verbinding” en het gezelschapsspel “Mentemo”. In het boek wordt beschreven hoe een praktijkgericht ondersteuningstraject voor teams eruit kan zien. Hiervoor wordt een concrete methodiek aangeboden. Vlak nadat het boek en spel waren uitgekomen organiseerde FORTIOR een studiedag in samenwerking met de auteurs/onderzoekers. Inmiddels heeft de onderzoeksgroep meer ervaring opgedaan met ondersteuningstrajecten voor diverse teams die kinderen, jongeren en volwassenen met een verstandelijke beperking en bijkomende geestelijke gezondheidsproblemen ondersteunen. Op 26 januari 2018 zullen ze hun ervaringen met je delen.
Reflectiespel Mentemo
Het ontwikkelingsdynamisch model werd in Nederland en Vlaanderen uitgewerkt door Anton Došen. Het klassieke bio-psycho-sociaal model werd aangevuld met de ontwikkelingsdimensie. Het vertrekt vanuit een integratieve beeldvorming met bijzondere aandacht voor de vroegkinderlijke ontwikkeling en de levensgeschiedenis. Binnen dit kader wordt de emotionele ontwikkeling ingeschat en vormt het de basis voor afstemming vanuit de omgeving.
High impact learning (HILL) is een model voor toekomstig leren en opleiden. Het bestaat zowel uit formele trainingen als informeel leren. Kennis moet namelijk worden verworven en ook worden toegepast. Als dit on-the-job gebeurt, kunnen de (competenties) worden verhoogd.
HILL bestaat uit vijf bouwstenen:
De wederzijdse ontmoeting tussen mensen met een verstandelijke beperking, hun context en begeleiders wordt in ruime mate beïnvloed door de veerkracht en kwetsbaarheid van alle betrokkenen. Die zijn het gevolg van het ‘doorwerken’ van ieders levensgeschiedenis: hoe gaan mensen met een beperking en hun context om met hun ‘lot’? Wat is de invloed van de voorgeschiedenis van begeleiders op hun beroepskeuze en emotionele deskundigheid? Door stil te staan bij deze vragen worden begeleiders zich meer bewust van hun eigen invloed op de ondersteuningsrelatie. Dit bewustzijn bevordert hun emotionele beschikbaarheid in relatie tot mensen met een beperking en hun gezinscontext met wie ze samen op weg gaan. Emotionele beschikbaarheid omvat volgende vier begeleidersdimensies: sensitieve responsiviteit, structuur (houvast en grenzen), respect voor eigenheid en mildheid.
Mentaliseren is emotioneel begrijpen. In het contact met je cliënten schenk je zowel aandacht aan je eigen gedachten, gevoelens, verlangens en overtuigingen als aan de binnenwereld van de cliënt. De binnenwereld van je cliënt kun je proberen af te leiden uit zijn gedrag en relationeel appel. Je hebt aandacht voor de mentale toestanden die aan de grondslag van ieders gedrag liggen.
Mentemo is een spel dat je door de vier begeleiderdimensies van wederzijdse emotionele beschikbaarheid loodst, met aandacht voor het belang van stressregulatie en mentaliseren. Zo zijn vragen aan de orde over sensitieve responsiviteit, structuur bieden, ruimte laten en mildheid. Er zijn ook vragen gericht op de begeleider; hierin worden parallellen onderzocht tussen de beleving van de begeleiders en die van cliënten/ouders. Mentemo heeft als doel reflectie en dialoog over de eigen praktijk te ondersteunen.
In Nederland wordt de methode “oplossingsgericht werken (OW)” al veel toegepast in de ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking. OW werd in de Verenigde Staten ontwikkeld door Steve de Shazer en Insoo Kim Berg. Minder bekend is dat er ook een Europese variant is van deze benadering. In 1984 werd in Brugge het Korzybski Instituut opgericht. De leden van dit instituut waren vooral geïnteresseerd in wat werkt tijdens het therapeutisch proces. Enkele belangrijke uitgangspunten van het Brugs model zijn dat mensen zelfhelende capaciteiten hebben en dat de mogelijkheid om zelf keuzes te maken belangrijk is om jezelf goed te voelen. In het Brugs model laat de coach zich leiden door de volgende vragen:
Tijdens de studiedag krijg je informatie over het ondersteuningstraject voor teams zoals beschreven in het boek “Emotionele ontwikkeling in verbinding”, aangevuld met recente praktijkvoorbeelden. De inhoud van de studiedag sluit aan op het ontwikkelingsdynamisch model van Anton Došen, het concept Wederzijdse Emotionele Beschikbaarheid en het oplossingsgerichte gedachtegoed.
Aan het eind van de studiedag weet je:
De inhoud van deze studiedag heeft betrekking op teams die werken met mensen met een verstandelijke beperking en probleemgedrag of psychiatrische problematiek. De stof van deze studiedag kan toegepast worden bij mensen met een lichte, matige of ernstige (meervoudige) beperking.
De dag is vooral bedoeld voor:
Voor het volgen van de studiedag is geen voorbereiding noodzakelijk. Enige basiskennis over emotionele ontwikkeling en het model van Anton Došen is echter wel nuttig om de studiedag goed te kunnen volgen.
De studiebelasting van deze studiedag bestaat uit het aantal contacturen. Het aantal contacturen is 5,5 uur.
Accreditatie is toegekend door:
Filip is orthopedagoog en medewerker outreach De Steiger in het Psychiatrisch Centrum Dr. Guislain (Gent, België). Daarnaast is hij wetenschappelijk medewerker van EQUALITY Research Collective (Hogeschool Gent). Hij heeft meer dan 30 jaar ervaring in de psychiatrie voor observatie en behandeling van volwassenen met een verstandelijke beperking en bijkomende geestelijke gezondheidsproblemen. Daarnaast geeft Filip consultatie/advies en opleiding/vorming aan heel wat voorzieningen en diensten in Vlaanderen en Nederland. Filip is één van de trekkers van de SENS-EO beweging in Vlaanderen, die expertise verspreidt over de emotionele ontwikkeling van personen met een verstandelijke beperking. Ook is hij lid van NEED (Network of Europeans on Emotional Development) en vice-president van de European Association for Mental Health in Intellectual Disabilties (EAMHID). Filip is in 2021 gepromoveerd aan de Universiteit van Gent op het proefschrift Emotionele ontwikkeling bij personen met een verstandelijke beperking: onderzoek naar de Schaal voor Emotionele Ontwikkeling en een aansluitende coachingsmethodiek. Hij is gastprofessor aan de Universiteit van Gent (Vakgroep Orthopedagogiek). Filip is auteur en co-auteur van meerdere boeken en artikelen over emotionele ontwikkeling bij mensen met een verstandelijke beperking.
Bekijk de docent
Mieke Blontrock is (praktijk-)lector Orthopedagogie en wetenschappelijk medewerker bij E-QUAL. Haar specialisatie betreft de ondersteuning van emotionele ontwikkeling van personen met een verstandelijke beperking. Ze doet praktijkgericht onderzoek naar het coachen van teams in hun wederzijdse emotionele beschikbaarheid. Ze is medeauteur van het boek ‘emotionele ontwikkeling in verbinding’ en bijhorend spel Mentemo.
Voordien werkte ze als orthopedagogische coach in diverse ambulante diensten voor personen met een beperking.
Bekijk de docent
Erik De Belie (°1955) is opgeleid als master in de orthopedagogiek. Hij begon te werken in 1980 met kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking en hun gezinnen. Omwille van zijn interesses voor het ondersteunen van cliënten met een verstandelijke beperking met bijkomende GGZ-problemen en voor contextgericht werken volgde hij bijkomende psychotherapeutische opleidingen (Cliënt-Centered & Psychodynamische kindertherapie) . Hij was coördinator van een Europees project rond preventie en hulpverlening bij seksueel misbruik. Daarna werkte hij enkele jaren aan de Universiteit Gent rond het ondersteunen van ouderschap en gehechtheid. Zo kwam hij op het spoor van ‘Emotional Availability’ (Biringen, Colorado University – Nicole Vliegen, KU Leuven). Dit denkkader vertaalde hij terug in de praktijk in zijn werk als orthopedagoog en psychotherapeut met cliënten en een verstandelijke beperking en hun context.
Bekijk de docent
Chris Van Dam heeft ondertussen al meer dan twintig jaar ervaring als personal coach, teamcoach, workshopbegeleider en auteur van vakliteratuur. Hij raakte vertrouwd met het oplossingsgerichte gedachtegoed door het volgen van de therapieopleiding in het Korzysbski Instituut, een coachingsopleiding in het Centrum Progressiegericht Werken én deelname aan internationale congressen. Dankzij de staffunctie die hij jarenlang opgenomen heeft in het Korzybski Instituut én de samenwerking met dr. Luc Isebaert, dr. Myriam Le Fevere de Ten Hove en de andere stafleden, kon hij zich verder bekwamen in het oplossingsgericht denken. Momenteel werkt hij als praktijklector aan Hogent en is directeur van het Centrum Oplossingsgericht Coachen.
‘De oplossingsgerichte coach’ is Chris zijn best verkochte boek (derde druk – meer dan 4.000 exemplaren). In september 2023 verschijnt zijn nieuw boek ‘Oplossingsgerichte intervisie’ en in 2024 verschijnt het boek ‘Omgaan met lastige mensen’.
In België is Chris een veelgevraagd spreker en workshopsbegeleider. Kenmerkend voor de workshops is: focus op de praktijk in plaats van de theorie, het vlotte contact met de deelnemers en oefeningen waarbij de deelnemers in een co-expertenrol geplaatst worden en toch de nodige feedback en sturing krijgen. Ontdek de website Centrum Oplossingsgericht Coachen: https://www.centrumoplossingsgerichtcoachen.be/.
Bekijk de docent
| Ochtend | |
| 09:30 | Opening |
| 09:35 | Emotionele impact van cliënten met geestelijke gezondheidsproblemen op teams: heen en weer |
| 10:40 | Vragen en discussie: Aan de hand van concrete vragen uit het publiek of stellingen van de docent |
| 10:55 | Pauze |
| 11:10 | High impact learning (HILL-model) Hoe kan het HILL-model worden toegepast in teams met begeleiders? Ervaringen op basis van coaching en leertraject. |
| 12:15 | Vragen en discussie: Aan de hand van concrete vragen uit het publiek of stellingen van de docent |
| 12:30 | Lunchpauze |
| Middag | |
| 13:30 | Mentaliseren: verbinding tussen buik & hoofd, tussen heden, verleden en toekomst als basis voor emotionele beschikbaarheid. Introductie reflectiespel Mentemo: reflecteren over wederzijdse emotionele beschikbaarheid. door Erik De Belie |
| 14:40 | Vragen en discussie: Aan de hand van concrete vragen uit het publiek of stellingen uit Mentemo |
| 14:55 | Pauze |
| 15:15 | Coachen van teams aan de hand van het Brugse model voor oplossingsgerichte coaching |
| 16:15 | Vragen en discussie: Aan de hand van concrete vragen uit het publiek of stellingen van de docent |
| 16:30 | Afsluiting |
De Belie, E. & Van Hove, G. (2013). Wederzijdse emotionele beschikbaarheid. Mensen met een verstandelijke beperking, hun context en begeleiders samen op weg. Antwerpen – Apeldoorn – Garant. Bekijk het boek hier>>
Van Dam, C. (2015). Coachen naar verandering. Een praktisch boek over oplossingsgericht coachen voor de personal coach, teamcoach en coachende hulpverlener. Antwerpen – Cambridge: Intersentia. Bekijk dit boek hier>>
Dochy, F. Berghmans, I. Koenen, A.K. Segers,M (2015) Bouwstenen voor High Impact Learning. Het leren van de toekomst in onderwijs en organisaties. Amsterdam Boom Uitgevers. Bekijk dit boek hier >>
Morisse, F., De Belie, E., Blontrock, M. & Verhasselt, J. (2016) Emotionele ontwikkeling in verbinding. Coachen van begeleiders van cliënten met probleemgedrag. Antwerpen-Apeldoorn. Bekijk dit boek hier >>
