Systeemgericht werken in het ondersteunen van mensen met een verstandelijke beperking

Cliënten met een verstandelijke beperking worden vaak gezien als op zichzelf staande personen met hun eigen problematiek. Maar ook voor hen geldt, net als voor ieder ander, dat hun gedrag en functioneren beïnvloed wordt door hun relaties met (belangrijke) personen in hun omgeving. Onvoldoende aandacht voor de context van de cliënt kan leiden tot stress, onderlinge conflicten en handelingsverlegenheid bij zorgprofessionals. Als je systeemgericht werkt, dan heb je oog voor de invloed van de context op je cliënt, zoals het gezin waarin hij is opgegroeid, collega’s of vrienden. Dit geeft nieuwe inzichten voor bijvoorbeeld het doorbreken van conflictsituaties of het behandelen van probleemgedrag.

“Ik besta pas in de blik van de ander” (Levinas)

Een relatie beperkt zich niet alleen tot een relatie tussen jou als zorgprofessional en je cliënt. Ook belangrijke anderen in het leven van jouzelf en je cliënt spelen dus een rol in de relatie die jij met je cliënt hebt. Wat is precies de invloed van deze verschillende relaties op deze persoon en de wederkerigheid in de relatie? Jijzelf bent het uitgangspunt. Ieder mens komt namelijk uit een systeem en vormt op verschillende manieren ook weer een systeem met anderen: collega’s, partners, gezinnen, enzovoorts. De invloed van deze systemen en de interacties in deze systemen sturen in belangrijke mate je emoties, gedragingen en cognities. Hoe groot is de invloed van deze systemen op jouw handelen? Hoe groot is de invloed van de context van de cliënt op zijn of haar handelen? Hoe kun je daar een weg in vinden? Dit zijn thema’s die aan bod komen tijdens deze studiedag.

Systeemgericht werken sluit goed aan bij de transitie in de zorg

In de afgelopen tijd hebben zich in de zorgsector ingrijpende wijzigingen voorgedaan. Hierdoor hebben hulpverleners meer te maken met contextfenomenen. Zo is de rol van ouders en andere familieleden in ondersteuning van mensen met een verstandelijke beperking belangrijker geworden. Samenwerking met familie van je cliënt is niet langer meer vrijblijvend. Daarnaast is de problematiek van cliënten vaak complexer en tegelijkertijd worden de beschikbare middelen minder. Dit kan leiden tot gevoelens van stress, onmacht en frustratie. Dit heeft op zijn beurt weer effect op de interactie met je cliënt. De veranderingen in de gehandicaptenzorg maken het dus extra belangrijk om oog te hebben voor het systeem rond je cliënt en de context waarin jezelf functioneert.