Fysiek
DOCENTEN: Nicole Vliegen en Erik De Belie
INHOUD: Hoe hulpverleners kinderen, jongeren en volwassenen met een verstandelijke beperking, een complexe trauma en daardoor een broze gehechtheid adequaat kunnen ondersteunen.
ACCREDITATIE: Is aangevraagd bij NIP K&J / NVO OG (geldt ook voor SKJ). Accreditatie is toegekend door Register Vaktherapie.
Blijf op de hoogte van het scholingsaanbod van FORTIOR en meld je aan voor de nieuwsbrief!
Inschrijven nieuwsbriefWanneer zeer jonge kinderen binnen hun zorgcontext traumatische ervaringen opdoen, zal de hersenontwikkeling en bijgevolg de ontwikkeling van de persoonlijkheid problematisch verlopen. Deze problemen komen tot uiting op uiteenlopende domeinen zoals stress- en emotieregulatie, leerprocessen, denken en communiceren, … Wanneer basiswantrouwen de relaties kleurt, spreken we van een gehechtheidstrauma. Al heel vroeg in zijn leven kan een kind terecht komen in wat een ‘bio-psycho-sociale valkuil’ wordt genoemd, waardoor het ontwikkelingsverloop steeds verder onder druk kan komen te staan. Een ernstige ontwikkelingsstilstand of scheefgroei is dan niet ondenkbaar. Wat deze kinderen gemeen hebben is een diversiteit aan klachten en een sociaal en emotioneel functioneren dat gekenmerkt wordt door onvoorspelbaarheid. Vaak wordt lange tijd over het hoofd gezien dat de beschreven ontwikkelingsproblemen en het probleemgedrag bij deze kinderen, jongeren en volwassenen het gevolg is van een geschiedenis gekenmerkt door vroegkinderlijk trauma.
Deze kinderen en jongeren vragen veel van hulpverleners en (pleeg/adoptie)ouders en zetten hen vaak op het verkeerde been, wat kan leiden tot een diversiteit aan diagnoses en tot stress en onmacht bij deze ouders en hulpverleners. Op deze studiedag krijg je concrete handvatten om cliënten met een verstandelijke beperking en een (complex) trauma emotioneel te begrijpen en te ondersteunen, met veel oog voor de invloed die ze op hun context uitoefenen. We nemen de deelnemers mee bij het verkennen van hun eigen mogelijkheden om hun stress te reguleren, te mentaliseren (= emotioneel te begrijpen) en emotioneel beschikbaar te zijn, zowel voor het kind als voor zijn omgeving. Zo bieden ze aan deze cliënten en hun context een veilige basis als dragend kader om zich veerkrachtiger te ontwikkelen.
Een trauma is een gebeurtenis die groots en onverwacht ingrijpt in het dagelijks leven en waarop men zich onmogelijk kan voorbereiden. Het kind of de jongere kan deze ervaringen niet verwerken.
Vliegen, Tang en Meurs definiëren in het boek “Van kwetsuur naar litteken” drie typen trauma’s: een trauma naar aanleiding van een eenmalig incident wordt type I genoemd, zoals bij een natuurramp, een ongeluk, of bij groot verlies. Bij een type II trauma blijven de ingrijpende incidenten zich herhalen, zoals bij seksueel misbruik, mishandeling of uitbuiting. En het derde type is wat in de recente literatuur ook wel “complex trauma” wordt genoemd. Het gaat om traumatische ervaringen op jonge leeftijd binnen de zorgcontext van het kind zoals een aaneenschakeling van overweldigende en/of discontinue ervaringen. Het jonge kind mist hierdoor veiligheid, stabiliteit, zorg, stimulans, warmte en liefde. De omgeving waarin het kind opgroeit, is dan een bron van angst, dreiging en gevaar en is overbelastend voor het stressverwerkingssysteem. Bij heel wat mensen met een complex trauma is er dan ook een blijvende overgevoeligheid van het stresssysteem merkbaar, in combinatie met een vorm van onveilige gehechtheid. Daarom wordt dit type trauma ook wel een “vroeg relationeel” of “ontwikkelingstrauma” genoemd.
Een ontwikkelingstrauma kan de ontwikkeling van een veilige gehechtheid dus ernstig verstoren. Wanneer een zorgfiguur een jong kind lichamelijk of psychisch kwetst, negeert of onvoorspelbaar op het kind reageert, dan leidt dat tot diepe kwetsuren. Bij kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking is het ook mogelijk dat een traumatische levensstart, met vele (medische) problemen een gelijkaardige traumatiserende impact heeft op kinderen en hun ouders. De latere effecten van deze ingrijpende ervaringen in de vroege kindertijd zijn voor een buitenstaander soms moeilijk te begrijpen aangezien ze gemaskeerd worden door allerhande gedrags- en relationele problemen.
In het latere leven blijven er echter mogelijkheden voor groei, mits een ‘goed genoeg’ afgestemde en continue ondersteuning. Misschien is het niet altijd mogelijk om alle wonden te helen; er zijn wel mogelijkheden om rust te brengen en deze mensen te helpen beter om te gaan met hun kwetsbaarheden en zich zo veerkrachtiger te ontwikkelen: ‘van kwetsuur naar litteken’.
Nicole Vliegen en Erik De Belie belichten tijdens de studiedag de nieuwste inzichten op het gebied van trauma en gehechtheid. Daarnaast gaan zij in op de manier waarop mensen met een verstandelijke beperking en een trauma ondersteund en geholpen kunnen worden in een context die een veilige basis en haven vormt.
De volgende thema’s komen aan bod:
Aan het eind van de studiedag heb je:
De studiedag is te volgen zonder voorbereiding. Als je dat wenst kun je vooraf de aanbevolen literatuur doorlezen.
De studiebelasting van deze scholing bestaat uit het aantal contacturen. Het aantal contacturen is 5,5 uur.
De studiedag is bedoeld voor:
Accreditatie is toegekend door Register Vaktherapie voor 6 punten.
Accreditatie is aangevraagd bij accreditatiebureau NIP K&J / NVO OG.
Als de studiedag wordt geaccrediteerd door NIP K&J / NVO OG, is de studiedag ook geaccrediteerd bij het SKJ. Deze studiedag kan worden opgevoerd voor herregistratie. Zie ook de website van SKJ
Overige accreditaties in overleg
Heb je accreditatie nodig van een ander accreditatiebureau dan hierboven staat vermeld? Overleg dan met FORTIOR of de accreditatie kan worden aangevraagd via inschrijvingen@fortior.info.
Na afloop van de studiedag ontvangt iedere deelnemer een certificaat als bewijs van deelname, ondertekend door de docent(en) en FORTIOR. Op het certificaat staan de titel en de datum van de scholing en de accreditaties met hun registratienummers vermeld.
Voor sommige registers van beroepsverenigingen voert FORTIOR de presentie in, zoals bij het NIP K&J/NVO OG. Hiervoor hebben wij het nummer nodig waarmee je bij je beroepsvereniging bent ingeschreven. Het is je eigen verantwoordelijkheid om ervoor te zorgen dat je correcte nummer bekend is bij FORTIOR.
prof. dr. Nicole Vliegen is psycholoog en psychodynamisch kindertherapeut. Ze is hoogleraar in de onderzoeksgroep Klinische Psychologie van de KU Leuven, waar ze vakken in klinische hulpverlening en psychotherapie bij kinderen doceert. Ze is academisch verantwoordelijke van de vierjarige postgraduaat opleiding Psychodynamische Kinderpsychotherapie.
Ze heeft een grote interesse in de sociale en emotionele processen in de eerste levensjaren, en doctoreerde over ouder-kind interactie bij postpartum depressie. Haar actueel onderzoek betreft de ontwikkeling van en de hulpverlening aan (pleeg- en adoptie-)kinderen met een geschiedenis van vroege traumatisering. Binnen PraxisP, het praktijkcentrum van de faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen (PPW) van de KU Leuven, coördineert ze een team kinderpsychotherapeuten met een bijzondere aandacht voor kinderen met Complex Trauma. In dit kader van onderzoek en praktijk kwam het boek ‘Van kwetsuur naar litteken’ tot stand, en wordt momenteel gewerkt aan een handleiding voor psychotherapie met deze kinderen, in samenwerking met University College Londen. Ze is voorzitter van RINO Vlaanderen, waarbinnen ze als docent nauw betrokken is bij de opleiding omtrent Infant Mental Health.
Bekijk de docent
Erik De Belie (°1955) is opgeleid als master in de orthopedagogiek. Hij begon te werken in 1980 met kinderen en jongeren met een verstandelijke beperking en hun gezinnen. Omwille van zijn interesses voor het ondersteunen van cliënten met een verstandelijke beperking met bijkomende GGZ-problemen en voor contextgericht werken volgde hij bijkomende psychotherapeutische opleidingen (Cliënt-Centered & Psychodynamische kindertherapie) . Hij was coördinator van een Europees project rond preventie en hulpverlening bij seksueel misbruik. Daarna werkte hij enkele jaren aan de Universiteit Gent rond het ondersteunen van ouderschap en gehechtheid. Zo kwam hij op het spoor van ‘Emotional Availability’ (Biringen, Colorado University – Nicole Vliegen, KU Leuven). Dit denkkader vertaalde hij terug in de praktijk in zijn werk als orthopedagoog en psychotherapeut met cliënten en een verstandelijke beperking en hun context.
Bekijk de docent
| Ochtend | |
| 10:00 | opening |
| 10:05 | – Complex trauma bij kinderen en jongeren Door: Nicole Vliegen |
| 11:15 | Pauze |
| 11:30 | Belang van stress reguleren en mentaliseren bij ouders en hulpverleners Door: Erik De Belie |
| 12:30 | lunchpauze |
| Middag | |
| 13:30 | Spel als voorloper van mentalisatie, en als weg naar herstel bij trauma Door: Nicole Vliegen |
| 15:00 | Pauze |
| 15:15 | Emotionele beschikbaarheid van ouders en hulpverleners Door: Erik De Belie |
| 17:00 | Afsluiting |
De Belie, E. & Van Hove, G. (2013). Wederzijdse emotionele beschikbaarheid. Mensen met een verstandelijke beperking, hun context en begeleiders samen op weg. Antwerpen – Apeldoorn: Garant. Bekijk dit boek hier>>
Morisse, F., De Belie, E., Blontrock, M. & Verhasselt, J. (2016) Emotionele ontwikkeling in verbinding. Coachen van begeleiders van cliënten met probleemgedrag. Antwerpen-Apeldoorn: Garant. Bekijk dit boek hier>>
Vliegen, N., Tang, E., & Meurs, P. (2018). Van kwetsuur naar litteken. Hulpverlening aan kinderen met complex trauma. Kalmthout: Pelckmans Pro. Bekijk dit boek hier>>
De Belie, E., Blontrock, M., Verhasselt (2018) Wees niet bang van spanningen, ga ermee aan de slag. Artikel op sociaal.net Bekijk het artikel hier>>
Volksuniversiteit Utrecht
Nieuwegracht 41
3512 LE Utrecht
Voor de locatie kan niet worden geparkeerd. De dichtstbijzijnde parkeergarage is parkeergarage Springweg aan de Strosteeg 83 in Utrecht.
