Fysiek
Accreditatie
DOCENT: Els Ronsse
INHOUD: Hoe je kinderen of volwassenen met autisme kunt helpen bij emotie-herkenning en emotie-uiting met behulp van het model voor emotionele ontwikkeling van Anton Došen.
TIJDSDUUR: Op 18 maart 2025 van 9:30 tot 16:15 uur.
LOCATIE: Utrecht
ACCREDITATIE: Is toegekend door NIP k&J /NVO OG (geldt ook voor SKJ).
INVESTERING: 290,00 p.p. inclusief koffie, thee en lunch. FORTIOR is vrijgesteld van BTW.
Een aantal mensen met autisme is zoekend als het gaat om emoties. Ze vinden het lastig om hun eigen emoties te herkennen en te uiten. Mensen met autisme zijn daarnaast minder goed in het herkennen van emotionele signalen bij andere mensen. Soms krijgen mensen met autisme het advies om aan hun sociale vaardigheden te werken. Hoe kan het model van emotionele ontwikkeling hen hierbij helpen? Dit model is door de psychiater en kinderpsychiater Anton Došen ontworpen. In de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking heeft het nieuwe invalshoeken opgeleverd voor het ondersteunen van mensen met ernstig probleemgedrag.
Tijdens deze studiedag gaat Els Ronsse onder andere in op het model van Došen en op de vraag hoe dit model gebruikt kan worden in de hulpverlening aan mensen met autisme en een normale begaafdheid. Zij doet dit door de basale emotionele behoeften te benoemen en te laten zien hoe mensen met autisme op basis van die behoeften zichzelf beter kunnen leren kennen. Daarnaast bespreekt ze welke behoeften mensen met autisme kunnen herkennen bij hun omgeving en hoe ze hier op in kunnen spelen. Het herkennen en uiten van emoties is een belangrijk thema dat besproken zal worden.
De persoonlijkheidsontwikkeling ligt aan de basis van het model van Došen. Hij stelt dat persoonlijkheid een motivationeel, cognitief en emotioneel geheel is. Het is bepalend voor hoe de persoon zichzelf ziet en de wereld om hem heen ervaart. De persoonlijkheid heeft invloed op hoe iemand omgaat met normen en waarden, de sociale omgeving en zijn eigen psychosociale behoeften. Om zicht te krijgen op de ontwikkeling van de persoonlijkheid is het belangrijk om te kijken naar de volgende vier aspecten: het fysiologische, het cognitieve, het sociale en emotionele aspect. De emotionele ontwikkeling was lastig in te schatten. Daarom ontwikkelde hij een model voor de emotionele ontwikkeling en een schaal voor emotionele ontwikkeling (SEO). In de afgelopen decennia is deze schaal verder ontwikkeld en is nu de SEO-R² geworden.
Volgens het ontwikkkelingsdynamische model van Anton Došen maken mensen verschillende stadia door in hun emotionele ontwikkeling:
Fase 1: de adaptatiefase
Deze fase staat in het kader van fysieke gewenning aan prikkels uit de omgeving. De persoon heeft moeite om zelf prikkels te reguleren en kan hierop heftig reageren. Het is belangrijk dat andere mensen structuur bieden.
Fase 2: eerste socialisatiefase
In deze fase staat de hechting centraal daarom heeft de persoon veel behoefte aan nabijheid. De persoon denkt en voelt nog egocentrisch. Er is een beginnende interesse in leeftijdsgenoten.
Fase 3: eerste individuatiefase
In deze fase ontwikkelt zich het “ik”. De persoon wil zelf ontdekken en doen. Omdat dit niet altijd lukt zijn er frustraties en driftbuien. Er is nog geen geweten of schuldgevoel.
Fase 4: Identificatiefase
De persoon gaat steeds meer initiatief nemen maar is tegelijkertijd ook bang. Er is een beginnende morele ontwikkeling. Het kind kan zijn emoties nog niet altijd beheersen maar weet wel wat sociaal gewenst is. Emoties worden nog egocentrisch beleefd. Kinderen kunnen met elkaar spelen maar ook naast elkaar.
Fase 5: Realiteitsbewustwording
In deze fase krijgt de persoon meer zelfvertrouwen, eigenwaarde en frustratietolerantie. De persoon gaat logisch denken en kan oorzaak en gevolg aan elkaar koppelen. Er is in deze fase ook onzekerheid, angst om te falen en sociale angst. Het moreel en religieus ego beginnen zich te ontwikkelen.
Fase 6: Tweede socialisatiefase
Deze fase is door Dosen niet uitgebreid beschreven. Hier ontstaat het kritisch en ideaal ego. Er komen interpersoonlijke verwachtingen, sociale systemen en een sociaal geweten.
Fase 7: Tweede individuatiefase
Deze fase is door Dosen niet uitgebreid beschreven. Hier ontstaat een principieel en politiek ego.
De emotionele ontwikkeling verloopt bij ieder mens in dezelfde volgorde. Bij mensen met een ontwikkelingsbeperking (zoals mensen met autisme of een verstandelijke beperking) verloopt de emotionele ontwikkeling trager of kan in een bepaalde fase stoppen.
Het niveau van emotionele ontwikkeling wordt ingeschat met behulp van de Schaal voor emotionele ontwikkeling (SEO-R²). Uit deze inschaling zou bijvoorbeeld kunnen komen dat een persoon met een verstandelijke beperking of autisme niet hoger functioneert dan fase 3. Het emotionele ontwikkelingsniveau kan verschillen: Als iemand zich goed voelt functioneert deze op emotioneel vlak beter dan als de persoon veel stress heeft.
Inzicht in het emotioneel ontwikkelingsniveau kan heel nuttig zijn omdat het veel zegt over wat de emotionele basisbehoeften zijn van een persoon en wat je van iemand kunt vragen (in bepaalde situaties).
Els Ronsse deed samen met Marleen Clissen onderzoek naar de toepassing van het psychodynamisch kader van Anton Došen in het (speciaal) onderwijs aan kinderen met autisme en een IQ boven 85. Dit onderzoek werd uitgevoerd onder een kleine groep leerlingen tussen de 8 en 17 jaar. Bij deze groep werd de emotionele ontwikkeling ingeschaald. De leerkrachten van voorgenoemde leerlingen gingen 3 maanden aan de slag met ondersteuningsadviezen op basis van deze inschaling.
Na 3 maanden was er een kleine verandering te zien in het gedrag van de leerlingen. Leerkrachten gingen op een andere manier kijken naar de kinderen en jongeren. Door bewust anders te kijken op verschillende gebieden kan meer op maat van de kinderen worden gewerkt. Zo gingen de leerkrachten meer nabijheid bieden, was er meer aandacht voor positief benoemen van gedrag dan voor het geven van straf en werd de kans op “mislukken” verkleind.
Uit dit kleinschalige onderzoek blijkt dat het denken vanuit emotionele ontwikkeling ook nuttige invalshoeken kan opleveren in de ondersteuning van mensen met autisme en een normale begaafdheid. Dit geldt zeker voor mensen met autisme en complexe problematiek en waarbij leerkrachten, hulpverleners en ouders met hun handen in het haar zitten.
Bronnen voor de informatie op deze pagina:
Ronsse, E. (2015). Een blik op de emotionele ontwikkeling. Is inschaling ook nuttig bij autisme en een normale begaafdheid? Deel 1. Sterk! In autisme. 34/1, 32-34.
Ronsse, E. (2015). Een blik op de emotionele ontwikkeling. Is een inschaling ook nuttig bij mensen met autisme en een normale begaafdheid? Deel 2. Sterk! In autisme. 34/2, 31 t/m 34.
De Vlaamse psychologe Els Ronsse is gespecialiseerd in emotionele ontwikkeling bij mensen met autisme.
Els Ronsse zal tijdens deze studiedag aandacht besteden aan de volgende thema’s:
Tijdens de studiedag is er ruimte om een eigen casus in te brengen.
Leerdoelen
De studiedag is bedoeld voor psychologen, orthopedagogen, psychotherapeuten, haptotherapeuten, vak- en speltherapeuten, leraren en andere professionals die werken met kinderen, jongeren en volwassenen met autisme en een normale begaafdheid. Ouders van mensen met autisme zijn ook welkom. De docent gaat ervan uit dat de deelnemers het model voor emotionele ontwikkeling nog niet of niet heel goed kennen.
Accreditatie is toegekend door:
Het accreditatiebureau NIP/NVO voor:
Overige accreditaties in overleg
Heb je een andere accreditatie nodig dan hierboven staat vermeld? Stuur dan een bericht naar inschrijvingen@fortior.info met de vraag of de gewenste accreditatie kan worden aangevraagd. FORTIOR zal je dan expliciet laten weten of de accreditatie wel of niet zal worden aangevraagd.
FORTIOR reikt aan het eind van de dag certificaten uit. Op het certificaat staan de accreditaties en hun ID-nummers vermeld.
Voor sommige registers van beroepsverenigingen, zoals bij NIP K&J / NVO OG, kwaliteitsregister Paramedici, KNGF, Register Vaktherapie en Registerplein, voert FORTIOR de presentie in. Hiervoor hebben wij het nummer nodig waarmee je in het register bent ingeschreven.
Als FORTIOR geen nummer van je heeft, dan kan de presentie niet worden ingevoerd. Zorg er dus voor dat je correcte nummer bekend is bij FORTIOR!
De studiebelasting van deze scholing bestaat uit het aantal contacturen. Het aantal contacturen van deze studiedag is 6 uur.
De studiedag is te volgen zonder voorbereiding. Als je dat wenst kun je vooraf de aanbevolen literatuur doorlezen.
Claes, L., Declercq, K., De Neve, L., Jonckheere, B., Marrecau, J., Morisse, F., Ronsse, E., Vangansbeke, T. (Red.). (2014). Emotionele ontwikkeling bij mensen met een verstandelijke beperking. Antwerpen-Apeldoorn: Garant. Bestel dit boek hier >>
Morisse, F., & Došen, A. (Red.). (2016). SEO-R². Schaal voor Emotionele Ontwikkeling – Revised². Antwerpen-Apeldoorn: Garant. ISBN: 9789044133677 Bestel dit boek hier>>
Ronsse, E. (2015). Een blik op de emotionele ontwikkeling. Is inschaling ook nuttig bij autisme en een normale begaafdheid? Deel 1. Sterk! In autisme. 34/1, 32-34. Download het artikel hier>>
Ronsse, E. (2015). Een blik op de emotionele ontwikkeling. Is een inschaling ook nuttig bij mensen met autisme en een normale begaafdheid? Deel 2. Sterk! In autisme. 34/2, 31 t/m 34.
Els Ronsse is een Belgische klinisch psychologe en psychotherapeute, gespecialiseerd in autisme en emotionele ontwikkeling. Ze studeerde in 1995 af aan de Universiteit Gent in klinische psychologie en volgde daarna een integratieve psychotherapieopleiding.
Els heeft meer dan vijftien jaar ervaring als orthoagoog, waarbij ze werkte met mensen met een verstandelijke beperking en autisme. In 2000 opende ze haar eigen praktijk, PsySense, gericht op mensen met autisme en een normale begaafdheid. Naast individuele begeleiding biedt ze ook supervisie en vorming aan rond thema’s die met autisme en/of verstandelijke beperking te maken hebben.
Ze is voorzitter van de Vlaamse Regiegroep SENS-EO, een netwerk dat zich richt op de ontwikkeling en verspreiding van kennis over emotionele ontwikkeling bij mensen met een verstandelijke beperking. Els is ook actief betrokken bij de ACTrajecten georganiseerd door Autisme Centraal. Els is lid van NEED (Network of Europeans on Emotional Development).
Bekijk de docent
| Ochtend | |
| 09:30 | Opening |
| 09:35 | Het concept emotionele ontwikkeling, ontwikkelingspsychologie en emotionele behoeften |
| 10:45 | Pauze |
| 11:00 | Welke tools zijn er om het niveau van emotionele ontwikkeling te herkennen bij mensen met autisme en een normale begaafdheid? |
| 12:30 | Lunch |
| Middag | |
| 13:30 | Hoe kun je mensen met autisme helpen om hun emoties beter te herkennen, beter te uiten en emotionele signalen van andere mensen op te pikken? |
| 14:30 | Pauze |
| 14:45 | – Oefenen met eigen casus |
| 16:30 | Afsluiting |
De studiedag wordt gehouden in:
De studiedag zal plaatsvinden in Utrecht. De exacte locatie wordt later bekend.
